
تدابیر استحمام از دیدگاه طب سنتی ایرانی
تدابیر استحمام از دیدگاه طب سنتی ایرانی

از دیدگاه طب سنتی ایرانی استحمام نیز تدابیر و اصولی دارد كه اگر رعایت نشوند میتوانند باعث بروز بیماری شوند و اگر تدابیر آن با توجه به مزاجهای مختلف و شرایط جسمی هرشخص و به صورت صحیح رعایت شود خاصیت طبی و بهداشتی داشته و برای سلامتی مفید است.
شرایط استحمام برای مزاجهای مختلف متفاوت است. هوای حمام مزاج گرمی دارد و آب حمام سرد و تر است بنابراین باید با توجه به این نکات و مزاج هرشخص تدابیر استحمام را رعایت کرد.
در ادامه این مطلب در مورد استحمام با آب سرد، مدت زمان مناسب توقف در حمام، روغن مالی، خواب پس از حمام، ممنوعات حمام، سنگ پا و لیف زدن در حمام و … می پردازیم.
چه مدتی می توانیم در حمام بمانیم؟
استحمام به مدت طولانی یا خوابیدن در آب وان مضر است چراکه به میزان زیادی تحلیلبرنده قوای بدنی است، خصوصا برای افرادی كه ضعیف و لاغرند و دستگاه هاضمه خوبی ندارند یا از اختلالات اعصاب و روان رنج میبرند.
مدت زمان توقف در حمام برای افراد با مزاجها و جثههای مختلف متفاوت است. افراد با مزاج معتدل نیم ساعت و افراد لاغر كمتر از نیم ساعت می توانند در حمام بمانند.
اما افراد چاق كه قصد لاغرشدن دارند، میتوانند تا یك ساعت و نه بیشتر – بهتر است با شكم خالی – استحمام كنند. حمام طولانی به علت تعریق زیاد تحلیل برنده رطوبت و كاهنده حجم بدن است.
تدابیر پس از استحمام
خواب مختصر بعد از حمام توصیه شده است زیرا باعث كاهش تلاطم ناشی از حمام میشود. پس از استحمام حرارت از درون به سطح و پوست بدن منتقل شده و خواب باعث میشود تعادل برقرار و این حرارت به درون بدن متمایل شود.
گرم مزاجان بهتر است هنگام خروج از حمام پاهای خود را با آب سرد و سرد مزاجان با آب گرم شست و شو دهند. در تدابیر استحمام به طور كلی توصیه شده است که زدودن موهای زاید و شستوشو و نظافت بدن در حالت ایستاده نباشد.
كیسه كشیدن و روغنمالی در حمام
استحمام اگر همراه با ماساژ، كیسه كشیدن یا اقدامات دلاكی باشد سبب تسریع و افزایش گردش خون شده و تحلیلبرنده مواد زاید بدن است.چنین استحمامی به دفع فضولات كمك میكند و با شدت بخشیدن به تعریق، باعث پاكسازی و خروج بخارها و گازهای مضر بدن میشود.
روغنمالی در حمام نیز یكی دیگر از تدابیری است كه لزوما باید در حمام، پس از شستوشوی بدن و پیش از خروج از حمام انجام شود. در اثر مجاورت با هوای گرم محیط حمام، منافذ بدن باز است و بهترین و بیشترین بهره را از جذب و اثر بخشی روغنمالی دریافت خواهیم كرد.
آیا حمامهای آب گرم برای همه مفید است؟
حمامهای آب گرم در برخی شهرها و مناطق مختلف كشور وجود دارند و اعتقاد بسیاری از افراد بر این است كه با ورود به این نوع حمامها بیماری یا دردشان بهبود خواهد یافت.
اما باید بدانیم حمامهای سنتی آب گرم اغلب حاوی املاح معدنی متفاوت بهخصوص گوگرد زیادی هستند كه برخی افراد به آن حساسیت دارند. این نوع حمامها بهبود دهنده بیماریها و دردها نخواهند بود و برای همه افراد مناسب نیست.
ممكن است چند روز اول اثرات مفید داشته باشد اما بهبود دهنده نخواهد بود. بهترین حمام از دیدگاه طب سنتی آن است كه نور زیادی داشته و دلباز و سقف آن بلند باشد و به خوبی تهویه شود.
كشیدن سنگ پا و لیف
كشیدن سنگ پا از آداب استحمام است و نوعی ماساژ كف پاست. امروزه در طب مكمل رشتهای به نام رفلكسولوژی وجود دارد كه با تحریك و فشار دادن نقاطی از كف پا یا دست، پیامهایی به مغز مخابره میشود كه باعث تنظیم و تعدیل گوارش، مغز، كبد و فعالیت اعضای درونی بدن میشود.
سنگ پا كشیدن، سبب تمركز بدن به سمت پا میشود و بعضی از سردردها و مشكلات مغز و اعصاب فروكش میكند. كشیدن لیف هم نوعی ماساژ محسوب میشود. لیف نرم با ماساژ ملایم برای افراد لاغر و لیف خشن با ماساژ قوی برای پوستهای خشن توصیه میشود.
ممنوعیات حمام
طبیبان سنتی میگویند بلافاصله پس از حمام و در حین استحمام غذا و آب سرد نخورید. البته نوشیدن آب گرم پس از حمام اشكالی ندارد. همچنین اقدام به مقاربت در این شرایط را نهی كردهاند.
در حالت گرسنگی زیاد و ناشتا و در شدت غم و شادی و در صورت ابتلا به اسهال یا زمان مصرف مسهلها به حمام نروید. حجامت در حمام غلط است و افراد تبدار بهخصوص در اوایل بیماری حمام نروند.
چه حمامی برای چه مزاجی؟
با توجه به اینكه آب حمام مزاج سرد و تر دارد، افراد سرد مزاج نباید زیاد آب بریزند یا در آب وان توقف طولانی داشته باشند. توصیه میشود سرد مزاجان در آب وان از افزودنیهایی مانند نمك یا دمكرده گل بابونه یا نعنا و اكالیپتوس كه مزاج گرم دارند، استفاده كنند. ضمن اینكه چون هوای حمام مزاج گرم دارد توقف طولانی برای مزاجهای گرم و تر اذیتكننده خواهد بود. بهتر این است كه مزاج هوای حمام را سرد كرده و با استفاده از گل پنیرك، خیار رنده شده، كاهو، كدو، گلاب، ختمی یا سركه ماهیت آب را عوض كنند.
حمام كوتاهمدت و قرار گرفتن در آب گرم وان و هوای مرطوب حمام برای مزاجهای خشك مفید است. استحمام در خشك مزاجان اگر شب هنگام باشد خاصیت خوابآوری دارد اما اگر این حمام طولانی شود در اثر تعریق زیاد با تحلیل رطوبت و بخارهای بدن سبب خشكی بیشتر میشود.
استحمام با آب سرد برای چه کسانی مفید است؟
دوش آب سرد به ویژه در فصول گرم سال با خنك كردن قسمتهای سطحی بدن میتواند سبب شادابی و تقویت قوای جسمی شود. اما فقط تعدادی از افراد میتوانند از آن سود ببرند.
در گرم مزاجان بیشترین نفع و برای كودكان و افراد لاغر و سالمند به شرطی كه فقط در میانه روز تابستان دوش آب سرد بگیرند مناسب است. مبتلایان به آبریزش بینی و زكام نباید با آب سرد حمام كنند.
همچنین دوش سرد بلافاصله پس از صرف غذا برای افرادی كه دچار اختلالات گوارشی و مشكل در هضم غذا هستند، مضر است.
سلام و خسته نباشید خدمت دکتر سید مهدی میر غصنفری امیر الاطباء ایران و جهان،خیلی عالی و جامع و کاربردی و در عین حال خیلی ساده و قابل فهم برای همه آجرکم الله همیشه سلامت و شادکام و موفق و جوان بمانید با تمامی عزیزانت یا علی یا مهدی