درمان سردردهای مادی: چگونه با سردرد خود مقابله کنیم

درمان سردردهای مادی: چگونه با سردرد خود مقابله کنیم

بسیاری از ما یکی از انواع سردرد را در طول زندگی خود تجربه می کنیم، این سردردها گاهی گذرا و گاهی مزمن هستند. در این مقاله به انواع، علل، و درمان سردردهای مادی از دیدگاه طب سنتی ایرانی می پردازیم.

گاهی اوقات به دنبال عدم رعایت سبک زندگی مناسب مزاج مخصوصا عدم رعایت تدابیر غذایی (بد خوری، پر خوری، در هم خوری و …) تعادل و تناسب مواد درون بدن (اخلاط دم، بلغم، سودا و صفرا و نیز گازها) از بین رفته و فرد دچار سر درد می شود.

سر درد مادی

صداع ماده، سردردی است كه منشاء اخلاطی (خلطی و ريحی) دارد. هرگاه ماده ای در بدن مانند سودا، صفرا ، ریح یا گاز و باد در بدن زیاد شود، ایجاد سر درد و 4 نوع خلط دم، بلغم، سودا و صفرا می کند.

درمان سردردهای مادی: علل و درمان سردردهای دموی

خلط دم معمولا در فصل بهار بیشتر است. جوش، دمل، خونریزی از قسمت های متعدد بدن ، خون دماغ شدن، ازدیاد عادت ماهانه، خارش پوست، افزایش فشار خون، احساس ضربان و کوبش در داخل سر، ضربان قلب بالا، ادرار غلیظ و بوی تند، وجود گلبول قرمز در آزمایش خون و سردرد از مهمترین نشانه های افزایش خلط دم است.

مسلما این نشانه ها در افرادی که مزاج شان گرم و تر است، بیشتر دیده می شود. این افراد معمولا رنگ و رویشان سرخ است و در دهانشان طعم شیرین احساس می کنند. این افراد معمولا عادت به خوردن گوشت قرمز، نان زیاد و غذاهای چرب، شیرین و سرخ کرده دارند. اغلب وعده شام این افراد سنگین است و یکی دو ساعت پس از خوردن غذای چرب و سنگین، احساس سر درد و سنگینی در سر می کنند و نیمه شب از خواب بیدار می شوند.

درمان سردردهای مادی: راهکارهای کاهش خلط دم

نخستین قدم برای درمان این افراد پرهیز از پر خوری است. در ادامه برخی راهکارهای موثر برای درمان سردرد در این گروه می پردازیم.

عدم مصرف غذاهای سنگین، سرخ کرده و نشاسته ای مخصوصا در هوای گرم، مصرف کمتر گوشت قرمز، برنج، روغن، مصرف بیشتر غذاهای سبک، سبزی ها و میوه ها، عدم مصرف آش هایی مانند رشته، شله قلمکار و حلیم که هضم آن برای این افراد بسیار دشوار است و پرهیز از مصرف آجیل به این گروه توصیه می شود.

ورزش بیشتر، عدم توقف در جای گرم در کنترل سردرد دمویان موثر است. همچنین محل خواب آنها باید خنک باشد.

فصد کردن (نیشتر زدن) یا اهدای خون، حجامت کردن (با تجویز پزشک)، بادکش گذاری در پشت ساق پا، ران، زیر بغل و قسمت های تحتانی بدن، استنشاق بخار گلاب، سرکه و آب لیمو، شستن سر با کاسنی، حنا و صدر، گذاشتن اسفناج مرطوب و خیس خورده به روی سر، چکاندن روغن بنفشه در بینی، غرغره و دهان شویه کردن با سرکه یا قره قورت رقیق شده در کنترل سردرد این گروه موثر است.

خوردن شیر کم چرب، آب دوغ خیار، نوشیدن آبلیمو، آبغوره، آب ریواس، میوه های ترش، کیوی، آلبالو، آلو، زرد آلو، تمبر هندی تازه، آب انار، ماءالشعیر طبی (آب جوی پخته شده) نیز برای این افراد مفید است.

درمان سردردهای مادی: سردردهای صفراوی را بشناسید

مصرف بیش از حد گرمیجات (تندی، شوری، تلخی)، ادویه جات، غذاهای تند و تیز، سس تند، سرخ کردنی ها و از این قبیل، میزان صفرای بدن را افزایش می دهند. افزایش درجه حرارت سر، گرمی و سرخی صورت، ریزش سریع مو، سفیدی زود رس مو، زردی پوست، خشکی و تلخی دهان، اختلال خواب، کم خوابی ، اگزما، خارش پوست (به ویژه در ناحیه بالا تنه ،قفسه سینه)، عصبانیت، پرخاشگری، استرس، جوش صورت و سر درد از جمله مهمترین علایم افزایش صفرا در بدن است.

در حال حاضر بسیاری از سردردهای امروزی در این مقوله جای دارند. این نوع سر درد معمولا در قسمت فرق سر یا نواحی شقیقه ها رخ می دهد. مصرف غذاهای تند، قرار گرفتن در معرض تابش نور خورشید و عصبانیت می تواند این نوع سردرد را تشدید کند.

درمان سردردهای مادی: چند راهکار موثر در درمان سردردهای صفراوی

پرهیز از عامل ایجاد کننده و تقوای غذایی و زندگی مهمترین راهکار برای کاهش این نوع سردرد است. در ادامه مهمترین راهکارهای کاهش این نوع سردرد اشاره می شود:

از عصبانیت پرهیز شود و خشم نیز باید هر چه سریع تر کنترل شود. دوری از شرایط استرس زا توصیه می شود. کاهش میزان ترافیک فعالیت های کاری نیز موثر است.

بایستی از شنیدن موسیقی های تند و دیدن فیلم های حادثه ای و مهیج اجتناب کرد. عدم استفاده از رنگ های تند (زرد، قرمز) توصیه می شود. از به کار بردن عطرهای تند (مشک، نرگس) پرهیز شود. عطر و بوهای خنک (گلاب، نیلوفر، بنفشه) استشمام شود. روغن بنفشه (که طبع خنکی دارد) در بینی چکانیده شود.

قرار نگرفتن زیر تابش مستقیم نور خورشید مفید است؛ هنگام تردد نیز بهتر است از سایه عبور شود و همین طور از کلاه سبک آفتاب گیر یا چتر استفاده شود. بهتر است اتاقی انتخاب شود که نور کمتری دارد. دوش آب خنک یا ریختن مقداری آب خنک روی سر نیز مفید است.

تفریح و ورزش های ملایم در برنامه روزانه گنجانده شود. بایستی دقت شود که این ورزش ها در محیط باز و آفتاب نباشد. به عنوان مثال شنا بسیار توصیه می شود.

خواب کافی از اصول مهم یک زندگی سالم هستند. در مواقعی از سال که روزها طولانی هستند، برای افراد با مزاج گرم خوابیدن نیم ساعت در میانه روز توصیه می شود.

حجامت بین دو کتف یا سر، با تجویز پزشک می تواند کمک کننده باشد چون خون و حرارت را از بدن و سر خارج و آن را تعدیل می کند؛ اما بادکش درمانی، بدون انجام خون گیری یا خونگیری اندک ( در حد چند قطره) بسیار مفید تر است.

گرسنگی طولانی برای افراد با مزاج گرم و خشک یا اصطلاحا صفراوی بد است و با افزایش میزان حرارت معده و سر و ایجاد گازها (بخارات صعود کننده به سر) موجب سر درد می شود.

از مصرف غذاهای تند و ادویه دار پرهیز شود. سبزی هایی مانند سیر، پیاز، پیازچه، تره، شنبلیله حتی الامکان استفاده نشود؛ این نوع سبزی ها تولید گاز می کنند که این گاز به سمت سر حرکت کرده و تولید سردرد می کند.

استفاده از سبزی های خنک مانند گشنیز و خرفه توصی می شود. گشنیز مانع صعود گازهای حاصله در دستگاه گوارش به سمت مغز می شود. استفاده از این نوع سبزی­ها، سالاد و کاهو در سبد غذایی بسیار مفید است.

غذاهای خنک مانند آب دوغ خیار، اسفناج و ماست، خورش آلو اسفناج، خورش کدو آبغوره یا ریواس و مانند آن توصیه می شود. میوه های با مزاج خنک همچون هندوانه، مرکبات (لیمو، پرتقال)، خیار، هلو و … مصرف شود. نوشیدنی های با طبع خنک همچون سکنجبین ملس، آب انار و زرشک، آبغوره، آب لیمو ترش تازه مفید هستند.

از خوردن غذاهای شور، پر نمک، سرخ کردنی، گردو و فسنجان اجتناب شود. از خوردن گوشت های گرم، گوشت شتر و پرندگان کوچک مانند کبک و بلدرچین پرهیز شود. گوشت ماهی خنک است، لذا استفاده آن بیشتر توصیه می شود.

از مصرف زیاد شیرینی ها (هر چیز شیرین و مخصوصا شیرینی های قنادی) اجتناب شود. استفاده موضعی از گلاب که رو به خنک است (بوییدن، بر سر و صورت ریختن، آغشته کردن بالشت قبل از خواب) یا خوراکی (در غذاها و نوشیدنی ها) بسیار توصیه شده است.

تمامی موارد فوق برای افراد با مزاج گرم و در فصول و اقلیم های گرم موکد می باشند.

درمان سردردهای مادی: نشانه های سردردهای بلغمی کدامند؟

در طب سنتی، رطوبت های بدن را اصطلاحا بلغم می گویند. بلغم از نظر کمی و کیفی برای بدن بسیار مهم است. هر قسمت از بدن که رطوبت داشته باشد( خون، سلول ها، بین سلول ها، زیر پوست، فضای داخل مفاصل، مخاط ها)، بلغم حضور دارد. رطوبت ها و آب موجود در غذاهای تناول شده در بدن تبدیل به بلغم خوب و طبیعی می شود.

اگر چنانچه بلغم بیشتری بر اثر مصرف بیش از حد غذاهای آبکی، لبنیات، غذاهای ناپخته، آب و میوه های آبدار، وارد بدن شود، بلغم غیر طبیعی یا رطوبت زائد در بدن ایجاد می شود.

قطعا کسانی که مزاج سرد و تر یا معده ضعیف تری دارند، بیشتر مستعد ابتلا به این مشکل هستند. معده این افراد به جای اینکه غذا را هضم کند، غذا را به جای هضم و خرد و نرم کردن، تبدیل به مایعی لزج، آبکی و اصطلاحا ناپخته می کند.

کبد نیز نمی تواند این ماده سرد و لزج را به خوبی تجزیه و هضم کرده و لذا سلول ها نیز نمی توانند از این مواد که خوب هضم نشده اند، استفاده کنند. در نتیجه این مواد سرد و رطوبتی در بدن باقی می مانند و علایم غلبه رطوبت و خلط بلغم در شخص ایجاد می شود.

پوست این افرادی که غلبه بلغم پیدا می کنند پف آلود و به سمت سفیدی گرایش دارد. زیر چشم و تمام بدن این افراد معمولا دچار ادم (ورم نسبی) یا پف آلودگی می شود. با فشار آوردن روی ساق پا، اثر انگشت ها باقی می ماند یا اثر کش جوراب نیز می ماند.

مخصوصا صبح ها، شخص می بیند حلقه و انگشتر در دست تنگ شده است. حافظه کاسته می شود (این که از قدیم می گفته اند حافظه نم کشیده است!). افزایش ترشحات و آبریزش دهان و بینی به وجود می آید.

عطسه ازدیاد پیدا می کند چون بدن سعی دارد رطوبت های زائد تجمع یافته در سر را دفع کند. همزمان با ایجاد آلرژی های آبریزش دهنده، خلط ته حلق نیز افزایش می یابد که نشانه تجمع رطوبت در سر و مغز است.

مفاصل دچار تورم، درد و خشکی صبحگاهی می شوند که ممکن است تشخیص روماتیسم هم برای شخص گذاشته شود. نفخ و ریفلاکس معده به دلیل تجمع رطوبت در معده و لذا سست و شل شدن دیواره آن به وجود می آید.

خواب آلودگی شدید در فرد احساس می شود که ناشی از افزایش رطوبت های مغز است. فرد دچار سر درد از نوع سرد و رطوبتی می شود مخصوصا در مواجهه با سرما و فصول سرد.

درمان سردردهای مادی: سر درد ناشی از خلط بلغم چگونه به وجود می آید؟

این افراد اغلب هنگام صبح پس از برخاستن از خواب، احساس سر درد می کنند یا با سر درد از خواب بیدار می شوند چون در خواب، سردی و رطوبت در بدن تجمع می یابد؛ مزاج خواب و شب، سرد است. به ویژه هنگامی که این اشخاص شب هنگام از غذاهایی با مزاج سرد مانند ماهی، پنیر، هندوانه، ماست، شیر، کاهو، میوه جات سرد مانند هندوانه، سالادجات و مشابه آن ها استفاده کرده باشند، پس از بیداری دچار سردرد می شوند.

همچنین رطوبت زیاد در شب باعث می شود میزان بلغم بدن این افراد پس از یکی دو ساعت افزایش پیدا کند و این افراد نیمه شب ممکن است با سردرد شدید از خواب برخیزند. ایشان همچنین با توقف در مکان های با رطوبت زیاد سردردشان زیاد می شود.

مثلا اگر آنها حمام بروند یا مدت طولانی در حمام باقی بمانند یا توقف زیادی در مناطق بارانی داشته باشند، دچار سر درد و سنگینی سر می شوند. عطسه برای این افراد خیلی مفید است. گاهی اوقات این افراد قادر به عطسه کردن نیستند بنابراین رطوبت در مغزشان تجمع پیدا می کند و بر مشکلاتشان می افزاید.

این افراد اغلب حواس و حافظه شان افت پیدا می کند. بدنشان سرد و خیس( عرق سرد) است. فشارشان افت پیدا می کند. میزان ادرارشان زیاد و آبکی (رقیق و شفاف) و مدفوع شان حالت بلغمی دارای مایع لزج است.

درمان سردردهای مادی: راهکاری موثر برای کاهش سردرد بلغمی چیست؟

پرهیز از شرایطی که رطوبت و بلغم را زیاد می کند، توقف در مناطق گرم، و استفاده از آفتاب صبحگاهی به این افراد توصیه می شود.

در حمام از آب زیاد استفاده نشود. حمام گرم مانند سونای خشک برای این افراد مفیدتر است تا با ایجاد عرق، رطوبت های زائد و بلغم‌های بدن کم شوند؛ معمولا رطوبت بدن افراد بلغمی زیاد است و بدن آنها تمایل دارد که رطوبت زائد را دفع کند. بهت است از توقف زیاد در استخر یا شنای زیاد پرهیز شود. آب برای بدن این گروه از افراد مخصوصا در فصل سرد مضر است.

انجام ورزش های پر تحرک و خشک مانند دویدن، پیاده روی، دوچرخه سواری و طناب زدن بایستی در برنامه کاری این افراد قرار گیرد. میزان خواب این گروه بایستی کم شود؛ خواب همیشه با رطوبت و تری همراه است. خواب زیاد رطوبت بدن را زیاد می کند؛ رطوبت زیاد هم متقابلا خواب را زیاد می کند (خواب، خواب می آورد!).

هنگام خواب بهتر است سر با شال یا روسری بسته شود یا از کلاه پشمی استفاده شود. سر را در فصل سرد سال و مخصوصا هنگام خواب، به سمت منبع حرارت (بخاری، شومینه، شوفاژ) قرار داده شود تا بلغم در سر تجمع پیدا نکرده و سر درد ایجاد نشود.

بهتر است خواب منقطع باشد و نه طولانی و پیوسته: برای این افراد توصیه می شود که نیمه شب از خواب برخیزند و به مدت پنج دقیقه قدم زده یا برای اجابت مزاج به دستشویی بروند. این کار باعث می شود که بلغم در بدن تا صبح تجمع پیدا نکند. خواب میانه روز به هیچ عنوان برای این افراد توصیه نمی شود چون باعث تولید زیاد رطوبت در بدن و سر و خلط ته حلق می شود.

حجامت  نیز برای این افراد توصیه نمی شود؛ حجامت سرد کننده بدن است. دفعیات بدن این افراد باید به صورت آب و رطوبت از بدن باشد و نه خونگیری.

میزان آب و نوشیدنی ها، لبنیات، ماهی و برنج (مخصوصا کته) بایستی کاهش یابد. سبزی های سرد همچون خرفه، اسفناج، کدو، کاهو کمتر مصرف شود. سبزی های تندی مانند ترخون، مرزه و نعنا استفاده شود؛ این نوع سبزی ها برای افراد با مزاج بلغمی مفید هستند. خیار، گوجه و همچنین ترشی تا حد امکان مصرف نشود. از غذاهای کم حجم و پر انرژی مانند بادام و پسته استفاده شود.

استفاده از نمک، ادویه و فلفل در غذا توصیه می شود. از میوه های گرم مانند سیب شیرین، سیب گلاب، انبه و گلابی و همچنین ارده، شیر، عسل و سیاه دانه استفاده شود.

از داروهای ادرار آور، به عنوان مثال عرقیجات با طبع گرم همچون بابونه و کرفس ( ادرار را زیاد می کند و رطوبت زائد را از بین می برد و باعث کاهش وزن فرد می شود) استفاده شود. مصرف این مواد باعث می شود میزان پف آلودگی صورت، ادم و ورم بدن افراد بلغمی کم شود و سردرد و تورم مفاصل بهبود یابد.

روزه داری برای افراد با مزاج بلغمی بسیار مفید است.

فیلم های مهیج به دلیل ایجاد هیجان برای افزایش حرارت مغز که منجر به کاهش رطوبات آن می شود، مفید است. از رنگ های شاد و گرم (زرد، نارنجی، قرمز) برای لباس، دکوراسیون خانه و اتاق ها استفاده شود. از عطرهای گرم (نرگس، مشک) استفاده شود.

دود کردن کندر، اسفند یا عنبر نساء (مدفوع الاغ که حاوی مواد ضدالتهاب است) در فضا مفید است چرا که این مواد رطوبت ها را در مجاری سینوس ها و منطقه سر کم می کنند.

با استنشاق ادویه های خانگی، می توان بینی را برای انجام عطسه تحریک کرد؛ عطسه باعث می شود سر تکان خورده و بلغم خارج شود. بخور با گیاهان گرم مزاج مثل بابونه، آویشن، مرزنجوش، رازیانه بسیار خوب است.

تمامی موارد فوق برای افراد با مزاج سرد و تر و اقلیم های رطوبتی (مجاور دریا و رودخانه، شمال ایران) و فصول سرد و رطوبتی (پاییز و مخصوصا زمستان) موکد می باشند.

درمان سردردهای مادی: نشانه های افزایش خلط سودا چیست؟

سودا ماده سفت و سنگینی است که در بدن به صورت طبیعی وجود دارد و تغذیه کننده اعضای مستحکم بدن مانند استخوان، دندان، مو، غشاهای دور اعضا و تاندون ها می باشد. برخی از غذاها در بدن مانند غذاهای مانده، فست فودی، گوشت های سنگین مثل گوشت گاو، عدس و کنسروها در بدن تولید سودای زیاد غیر طبیعی می کنند.

افزایش سودا در بدن همراه با علایمی است. تیرگی پوست، یبوست، ازدیاد لک و خال و موهای زائد، افسردگی، ایجاد مشکل روحی و روانی مانند توهم، بد بینی، شکاکیت و بد دلی و احساس درد در گردن و سر پس از برخاستن از خواب و گرفتگی عضله در نیمه شب از جمله نشانه های آن است.

درمان سردردهای مادی: چند راهکارهای موثر در درمان سردرد سوداوی

هرگونه شرایط ایجاد کننده سردی و خشکی یا تولید کننده سودا برای این افراد مضر است. این موارد می تواند منجر به سردرد سوداوی شوند لذا باید پرهیز شوند.

در مناطق کوهستانی و اتاق های سرد تاریک زیاد توقف نشود. سکنی گزیدن در اماکن گرم و اتاق های پر نور و آفتابی توصیه می شود.

ورزش سبک ( نه سنگین) موجب می شود سودا رقیق و روان شده، در بدن رسوب نکند. سودا رسوب کننده است و می تواند در مغز، بافت های سر، عضلات و پرده های موجود در سر و مغز رسوب کرده و ایجاد سر درد کند.

خواب منظم توصیه می شود. خواب بیش از حد مخصوصا در طول روز توصیه نمی شود زیرا باعث سر درد می شود. هنگام خواب، بدن ساکن می شود و سودا فرصت رسوب پیدا می کند. معمولا سودا در عضلات پشت پا، پس سر و قسمت های نزدیک به زمین در بدن رسوب می کند. وقتی  سودا در قسمت تحتانی و پس سر رسوب می کند شخص در پس سر و گردن خود احساس سر درد و گرفتگی دارد و صبح هنگام پس از برخاستن از خواب این احساس را پیدا می کند.

حتی الامکان سعی شود هنگام شب از غذاهای فست فودی، گوشت گاو، قارچ، سس های سنگین وسفید، عدسی و بادمجان استفاده نشود. این مواد غذایی باعث غلبه سودا، ایجاد سر درد و خواب نا آرام در شب می شوند.

دیدن فیلم های کمدی و کارتن توصیه می شود؛ از دیدن فیلم های ترسناک یا فکری و معمایی بایستی اجتناب کرد. ترس و واهمه برای این گروه از افراد بسیار بد است.

موسیقی های ملایم و نسبتا شاد برای این افراد مفید است. این افراد بایستی محیط های شاد و فرخ بخش برای خود ایجاد کنند. از رنگ های شاد، سفید صورتی و زرد استفاده شود.

حجامت برای این افراد توصیه نمی شود زیرا حجامت گرمی و تری را از بدن خارج می کند. با انجام حجامت سودا غلیظ تر شده و مشکل های بیشتری ایجاد می شود.

از خوردن سس سفید، قرمز و رب گوجه حتی المقدور پرهیز شود. از خوردن کلم نیز اجتناب شود زیرا کلم ایجاد سودا می کند. از خوردن میوه های ترش، ترشی و سرکه، لیمو ترش و آبغوره نیز بایستی اجتناب کرد.

یخ تولید سودا می کند، لذا استفاده از آب یخ نهی شده است. غذاهای گرم و مایع مانند آبگوشت، حریره بادام، فرنی و شیر برنج بایستی جایگزین وعده های غذایی شوند. استفاده از گوشت پرندگان کوچک (گوشت پرندگان کوچک گرم است) مانند کبک و بلدرچین توصیه می شود.

استفاده از گوشت شتر و شتر مرغ در حد کم توصیه می شود. گوشت ماهی سرد و مناسب این گروه از افراد نیست. درنتیجه این افراد به هیچ وجه نباید از گوشت ماهی استفاده کنند؛ استفاده از سیب گلاب، شیره انگور، انبه، خربزه، عسل و نبات توصیه می شود.

پیش از خواب آب سیب را با دو قاشق شیره انگور، مخلوط کرده و خورده شود. شب هنگام قبل خواب یک قاشق شیره انگور و صبح زود ناشتا 5 تا 7 عدد مویز مصرف شود.

انجیر خیس شده در گلاب ( این کار باعث مرطوب شدن و ملین شدن آن می شود) میل شود که باعث جلوگیری از ابتلا این افراد به یبوست می شود. یبوست مانع دفع سودا و موجب تولید سر درد می شود.

استفاده از چای دارچین، زعفران و زنجبیل توصیه می شود. اما زیاده روی در استفاده آنها باعث خشکی بیش از حد و تغلیظ و عدم دفع سودا می شود.

استفاده از دم کرده بادرنجبویه، اسطوخودوس، گل گاو زبان یا سنبل الطیب توصیه می شود. این دم نوش ها برای تقویت مغز و اعصاب مفید هستند و باعث کاهش حالت افسردگی و توهم می شوند که در غلبه سودا زیاد دیده می شود. می توان هر شب یکی از این دم نوش ها را استفاده کرد یا به صورت مخطوط با هم مصرف کرد.

استفاده موضعی از روغن بابونه، سیاه دانه و بادام شیرین، مخصوصا هنگام شب و صبح داخل بینی تان مفید است. این روغن های با طبع گرم، سردی را از منطقه سر کم می کنند. بهتر است پیش از خواب، روغن بابونه به داخل بینی چکانده شود اما اگر فردی احساس می کند که حرارت آن موجب به تاخیر افتادن خواب اش می شود می تواند از بادام شیرین استفاده کند.

از بخور بابونه، آویشن، مرزنجوش و رازیانه استفاده شود. در صورتیکه که سودا بیش از اندازه است، بایستی به پزشک مراجعه شودد تا با تجویز داروهای قوی تر سودای زائد دفع شود.

کلیه موارد فوق برای افراد با مزاج سرد و خشک و در اقلیم های کوهستانی یا فصل پاییز موکد می باشند.

درمان سردردهای مادی: سردردهای ریحی یا گازی را چگونه کنترل کنیم؟

منظور از بخار یا ریح، گازهایی هستند که به دنبال تاثیر حرارت بدن در رطوبت های موجود در بدن و مخصوصا در سیستم گوارش یا اعضای تو خالی (ریه، رحم) تولید می شوند که امری دائمی و روزمره و طبیعی است. اگر به هر دلیل، مثلا مصرف چیزهای سرد و رطوبتی و یا نفاخ (نخود، لوبیا، باقلا، سیر، پیاز) یا بدعملکردی هضم و سردی گوارش، این گازها به میزان بیشتری تولید شوند یا تغییر ماهیت دهند، مشکلاتی از جمله سردرد یا دردهای جابجا شونده در بدن ایجاد می شود.

سر دردهای ریحی یا گازی بر اثر تجمع گازهای غیر طبیعی در منطقه سر شکل می گیرند. خصوصیت این سردرد ها این است که شخص احساس سبکی در سر داشته، محل سردرد مرتب تغییر می کند. از دیگر علایم آن وزوز گوش و ایجاد باد در گوش است. در سردردهای مادی ناشی از تجمع اخلاط زائد (خون، بلغم، سودا) در سر، شخص احساس سنگینی در سر دارد که با تغییر موقعیت سر مثلا هنگام دولا شدن یا رکوع و سجود بیشتر خود را نشان می دهد.

این افراد احساس سنگینی سر ندارند زیرا ماده غلیظ و سنگین در سر وجود ندارد (ریح و باد سبک است) اما احساس کشیده شدن پوست در سر را احساس می کنند. رایحه درمانی و استشمام بوهای خوش مانند بوی مرزنجوش و گلاب برای این افراد بسیار مفید است. روغن مالی سر و صورت، اطراف گوش و گردن با روغن های تحلیل برنده نفخ و ریح (بابونه) بسیار مفید است همچنین می توانند این روغن ها را در بینی بچکانند (صبح یک قطره در هر سوراخ بینی و شب یک قطره).

عطسه کردن نیز می تواند با ایجاد حرکت و حرارت از یک سو و با باز کردن مجاری و منافذ منطقه سر از سوی دیگر، به دفع این ریاح و گازها کمک کند. این افراد نباید زیاد از غذاهای نفاخ مانند نخود و لوبیا استفاده کنند زیرا تولید باد می کند و ریح را در بدنشان زیادی می کند. مصرف نخود و لوبیای کم پخته شده یا ناپخته، سیر، پیاز و ترخون در بدن ایجاد گاز می کنند و باید پرهیز شوند.

به قلم دکتر سید مهدی میرغضنفری؛ پزشک، دکترای تخصصی (PhD) فیزیولوژی، معاون پژوهشی و مدير گروه طب سنتی دانشکده پزشکی و عضو هیئت علمی (دانشیار) دانشگاه علوم پزشکی ارتش، و پژوهشگر طب سنتی ایرانی 

تنظیم و گردآوری دکتر راحله حسنی

این مقاله پیشتر در مجله دنیای سلامت به چاپ رسیده است.