حجامت حزیران انجام بدهیم یا نه؟
حجامت حزیران انجام بدهیم یا نه؟
با شروع فصل بهار و خصوصا خرداد ماه موج تبلیغات عده ای خاص برای حجامت حزیران در روز ۷ و یا ۱۴ ماه حزیران با استناد به حدیث معصوم (ع) شروع می شود.
با بررسی در نرم افزار جامع الاحادیث، جامع‌ترین دانشنامه حدیثی، در کل کتاب های روایی شیعه، ۵ بار به این موضوع اشاره شده است. یک بار در مکارم الاخلاق، دوبار در بحار الأنوار، یکبار در
مستدرك الوسائل و یکبار هم در سفینة البحار به حزیران اشاره شده است که همه اشاره به یک حدیث واحد دارند که در مکارم الاخلاق نقل شده است.
این حدیث از امام موسی کاظم علیهما السّلام وارد شده است:
عَنْ أَبِی‌الْحَسَنِ علیه السّلام قَالَ: لَاتَدَعِ الْحِجَامَةَ فِی سَبْعٍ مِنْ حَزِیرَانَ فَإِنْ فَاتَکَ فَلِأَرْبَعَ عَشْرَةَ؛ «از حجامت در روز هفتم حزیران فروگذار مکن؛ اگر نتوانستی، روز چهاردهم (حجامت کن).» (طبرسى، حسن‌بن فضل، مکارم الاخلاق ــ قم، چاپ: چهارم، ۱۴۱۲ق / ۱۳۷۰ش.)
بنابراین تنها منبعی که نزدیک تر به قرون ابتدایی پیدایش اسلام است کتاب مکارم الاخلاق است. اما باید توجه داشت که ۵ قرن از اسلام گذشته است و هیچ اشاره ای به حجامت حزیران در هیچ کتابی نشده است و ناگهان در قرن ششم حدیثی در این مورد عنوان شده است، بدون اینکه سندی داشته باشد و یا قبل تر به آن اشاره ای شده باشد. کتاب مکارم الاخلاق نیز از نظر علوم حدیث از ضعیف ترین منابع روایی محسوب می شود، چراکه احادیث این کتاب عموما سندیت ندارند.
زمانیکه که این حدیث را بررسی میکنم راویان حدیث از امام کاظم (ع) مشخص نیستند. بنابراین اعتبارسنجی این حدیث امکان پذیر نیست.
در مجموع با توجه به مُرسل بودن حدیث (حدیث مُرسَل اصطلاحی در علم حدیث و درایه به معنای ذکر نشدن نام راوی در سند روایت است) و اینکه ۶ قرن پس از معصوم به آن اشاره شده است (و قبل از آن اشاره نشده است) و عدم اشاره به آن در سایر کتب و منابع روایی معتبر شیعه در قرون ۳ و ۴ و ۵ سندیت حدیث را زیر سوال می رود.
جریانات مدعی طب اسلامی و گروه هایی که حجامت را درمان همه ی بیماریها می دانند از این حدیث سو استفاده میکند و موج اجتماعی به نام دین ایجاد میکنند.
حجامت در فصل بهار در منابع طب سنتی ایرانی توصیه شده است، اما اینکه آیا حجامت حزیران برای افراد مناسب است یا خیر نیاز به تحقیق و پژوهش دقیق تری دارد. ممکن است حجامت هفتم و یا چهاردهم حزیران بسیار مفید باشد اما نیاز به تحقیق دارد. اما تا این لحظه تحقیقی انجام نشده است.
اما سند انتصاب این حدیث به معصوم و اسلام بسیار ضعیف است و نیاز به کار کارشناسی و نظر علمای حدیث دارد.
همچنین در صورت درست بودن این حدیث متن حدیث واضحاً می‌گوید که حجامت در یکی از این دو روز (هفتم یا چهاردهم) باید انجام شود لذا اعلام هفته حزیران و ماه حزیران به عنوان ماه انجام حجامت نیز نادرست است.
با تشکر از پژوهش بسیار دقیق همکار و دوست عزیزم جناب آقای دکتر مرتضی مجاهدی، متخصص طب ایرانی و عضو هیئت علمی دانشگاه علوم پزشکی بابل
