اهمیت مزاج شناسی و سبک زندگی مطابق مزاج

اهمیت مزاج شناسی و سبک زندگی مطابق مزاج

مزاج و مزاج شناسی از اصلی ترین و پایه ای ترین مفاهیم طب سنتی است.

مزاج، مجموعه خصوصیات جسمی و روانی فرد است که با در نظر گرفتن علائم موجود در گذشته و حال شخص مشخص می گردد. از دیدگاه کلی، مزاج، توصیف (علائم) میزان حرارت و رطوبت بدن شخص است؛ لذا با واژه های گرم، سرد، خشک و تر بیان می شود. به این چهار مورد، کیفیات چهارگانه می گویند. مفهوم این کیفیات عبارتند از: گرمی، سردی، خشکی و تری.

گرمی

در اصول مزاج شناسی گرمی کیفیتی است که ایجاد حرکت و جنب و جوش کرده، منجر به فاصله گرفتن اجزای جسم می شوند. مثل حرارتی که آب را به بخار تبدیل می کند. گرم مزاجان نیز، پرجنب و جوش تر و برون گراتر بوده، میزان و سرعت حرکات و کلامشان بالاست؛ مصرف گرمیجات (مثلا فلفل) نیز ایجاد کننده این حالات هستند.

سردی

زمانی که در مزاج شناسی در مورد سردی صحبت می کنیم منظور کیفیتی است که حالت سکون و سکوت، رکود، انجماد و متراکم شدن اجزاء جسم را ایجاد می کند، مثل یخ زدن آب. سردمزاجان نیز به نسبت، کم تحرک تر، کند تر، درون گراتر و آرام یا صبورتر بوده؛ مصرف سردیجات (مثلا ماست) این حالات را تشدید می کند.

خشکی

خشکی کیفیتی است که به اجسام و پدیده ها ثبات و شکل می دهد و معمولا با چروکیدگی، جمع شدن و لاغری همراه است. مثل خشک شدن ترکه تازه چیده شده از درخت یا خشک شدن میوه های تر. افراد خشک مزاج نیز دارای بدن های لاغر ، اسکلت محکم، پوست چین و چروک دار خشک و اعتقادات راسخ غیر قابل تغییر می باشند. مصرف مواد خشک کننده (مثل نمک، سرکه، فلفل) این حالات را تشدید می کنند.

تری

تری کیفیتی است که حالت انعطاف پذیری، سیالیت، روانی و معمولا حجم دهی را در اجسام و پدیده هاایجاد می کند. مانند تبدیل خاک به گل کوزه گری. افراد با مزاج تر، معمولا چاق بوده، بدن های نرم داشته، روحیات انعطاف پذیری دارند و ناملایمات و برخوردهای مختلف را به خوبی تحمل می کنند. مصرف رطوبت بخش های خوراکی (مثل مرکبات، لبنیات، کاهو) یا موضعی (مثل روغن بنفشه یا بادام شیرین) نیز منجر به بروز همین حالات در جسم و روان می شود.

مزاج ها طیف هستند

در مزاج شناسی مزاج‌ها طیف هستند، یعنی ممکن است مزاج دو نفر گرم باشد، ولی مزاج یکی از دیگری گرم‌تر باشد.در واقع هیچ دو نفری مزاجشان کاملا مشابه نیست ولی ممکن است نزدیک به هم باشد.

مزاج مانند ژنتیک است یعنی هنگام تشکیل نطفه و جنین، مزاج مشخص می‌شود و مزاج پدر و مادر روی مزاج جنین مؤثر است. این را مزاجِ اصلی یا ذاتی گویند که انسان با آن به دنیا می‌آید.

در هنگام شکل گیری مزاج اصلی، ممکن است یک یا دو تا از کیفیات چهارگانه، غالب باشند که نوع مزاج اصلی را رقم خواهد زد. بنابراین برخی انسان ها فقط دارای کیفیت غالب گرمی هستند؛ بنابراین مزاج گرم خواهند داشت. به همین ترتیب، برخی سرد، خشک یا تر خواهند بود.بعضی دارای علائم و صفات کیفیت گرمی و تری توام می باشند؛ لذا مزاجشان گرم و تر است.

به همین ترتیب، بعضی گرم و خشک، برخی سرد و تر و بعضی نیز سرد و خشک می باشند. افرادی نیز هستند که هیچیک از کیفیات چهارگانه در آن ها غلبه ندارد، که به ایشان متعادل گویند.

کدام مزاج بهتر است؟

در این جا باید متذکر شد که مزاج خوب و بد نداریم. همه مزاج ها مادامی که در محدوده طبیعی خود (که در زمان خلقت فرد، مشخص شده است) باشند و علامت آن، درست کار کردن همه اعضا و عملکردهای بدنی و روانی است، خوب و طبیعی بوده واصطلاحا در حالت اعتدالی خود قرار دارند.

پس هر شخصی با هر مزاجی دارای شرایط اعتدالی خود بوده که باید در طول عمر خود، با رعایت سبک زندگی خاص خود، این حالت اعتدالی (سلامتی) را حتی المقدور حفظ نماید. چون مزاج افراد با هم متفاوت است، لاجرم سبک زندگی ایشان نیز متفاوت خواهد بود که این، اساس و جان طب سنتی در حفظ سلامتی و درمان بیماری ها است.

 بهترین حالت برای هر انسان این است که در تمام عمر، در شرایط اعتدالی مزاج اصلی خود باقی بماند. یعنی با رعایت سبک زندگی مناسب خویش، میزان حرارت و رطوبت سرشتی و مادرزادی خود را در محدوده مشخصی حفظ کرده، کاری نکند که به سمت گرمی، سردی، خشکی یا تری بیش از حد نیل کند (که به آن سوء مزاج می گویند و بیماری است).

البته مزاج هر شخص، با گذر عمر، دچار تغییرات و نوسانات طبیعی می شود که به آن مزاج سن گویند.

مزاج فقط مختص انسان نیست بلکه هر جسم و ماده‌ و نیز هر وضعیتی و حالتی در این دنیا، دارای مزاج است که سلامت انسان کاملا مرتبط و تحت تاثیر آن ها می باشد.

دروازه ورودی طب سنتی و شناخت و بهبود وضعیت بدن وسبک زندگی، شناخت مزاج است.

لطفا با توجه با مزاج خود که در نسخه دقیقا مشخص شده است، سبک زندگی مزاج خود را در فایل pdf تدابیر مزاجی مطالعه و به دقت اجرا کنید.