حفظ سلامت ریه و درمان بیماری های ریوی از دیدگاه طب سنتی ایرانی

حفظ سلامت ریه و درمان بیماری های ریوی از دیدگاه طب سنتی ایرانی

حفظ سلامت ریه از اهمیت بالایی برخوردار است چراکه ریه از شگفت انگیزترین اعضای بدن است و به شما کمک می کند تا نفس بکشید، حرف بزنید، آواز بخوانید، و حتی گریه کنید. به زبان ساده ریه هوای تازه را وارد بدن و هوای کثیف را از بدن خارج می کند.

سلامت ریه: ریه از دیدگاه شیخ الرئیس

در طب سنتی ایرانی بنا به تعریف حکیم بوعلی در کتاب قانون، ریه از چند جز تشکیل شده است: شاخه رگ های قصبه (نای)، شاخه رگ های شریان وریدی و شاخه رگ های ورید شریانی و همه ی این اجزا به وسیله ی گوشتی سست و متخلخل هوایی که از رقیق ترین و لطیف ترین خون آفریده شده است به هم پیوند داده شده اند و ریه هم از همین خون تغذیه می کند.

متخلخل بودن ریه باعث می شود تا برای دربرگیری هوا گشادگی کافی داشته باشد، هوا در آن بپزد و بتواند مواد زائد را از خود دور سازد.

اهمیت نقش ریه برای تامین هوای بدن همانند اهمیت نقش کبد برای تامین غذای بدن است. ریه عهده دار تامین و ذخیره ی هوای مورد نیاز بدن خصوصا قلب است. ریه ی سالم دارای منفذهای بسیاری است و رنگ آن مایل به سپیدی است.

جایگاه ریه در قفسه سینه است و شامل دو قسمت راست و چپ می باشد قسمت چپ دارای دو بخش و قسمت راست دارای سه بخش است. چرا ریه دارای چند بخش است؟ تا اگر بخشی از آن دچار آسیب شد بخش دیگر وظایف بخش آسیب دیده را انجام دهد.

از آنجایی که قلب در سمت چپ واقع شده است قسمت راست ریه از قسمت چپ آن بزرگ تر است. حکیم بوعلی ریه را همچون زیراندازی برای قلب توصیف می کند. به گفته ی او ریه برای قلب فرشی است نرم و از قلب نگهداری میکند.

سلامت ریه: ریه از دیدگاه طب رایج

از دیدگاه طب رایج نیز ریه یکی از مهم ترین اندام های دستگاه تنفسی است. جداسازی اکسیژن از هوای ورودی به حبابچه های هوایی و انتقال آن به خون توسط ریه صورت می گیرد. ریه همچنین گاز دی اکسیدکربن را نیز از خون خارج کرده و از طریق مجاری هوایی با گاز بازدمی به بیرون هدایت می کند.

شکل ظاهری ریه ها مشابه اسفنج می باشد. ریه ها در قفسه سینه قرار دارند و آنقدر بزرگ هستند که بیشتر فضای سینه را گرفته اند.

در انتهای نای دو لوله بزرگ به نام نایژه های اولیه وجود دارد که یکی به سمت چپ و یکی به سمت راست متصل است؛ هر شاخه اصلی نایژه خود تقسیم می شود که این شاخه ها کوچک و کوچکتر می شوند، به کوچکترین لوله نایژک گفته می شود. حدود 30 هزار نایژک در هر ریه وجود دارد که هریک به اندازه مو می باشد.

آلوئولی یا حبابچه قسمت های مخصوصی در انتهای نایژک ها هستند که کیسه های بسیار نازک به طور فشرده در آن وجود دارد. در ریه 600 میلیون آلوئولولی وجود دارد. آلوئولوس نام هر آلوئولو می باشد و سوراخهایی مثل رگهای کوچک خونی که به آن مویرگ می گویند دارد. این مویرگها بسیار ریز هستند.

سلامت ریه: مزاج ریه و تدابیر طب سنتی ایرانی برای حفظ سلامت آن

مزاج ریه گرم و تر است.

برخلاف طب رایج که با دیدگاهی جزیی نگر معمولا پس از بروز بیماری اقدام به تجویز دارو برای درمان بیمار میکند در طب سنتی ایرانی تاکید بر حفظ سلامتی است و همواره حفظ سلامت بر درمان مقدم است. مهم ترین نکات در حفظ سلامتی نیز پرهیز و دوری کردن از عوامل بیمای زا، رعایت شش اصل ضروری و تدابیر مزاجیست.

ذکر این نکته بسیار ضروریست که آنچه که در ادامه ی این مقاله می آید نکاتی برای حفظ سلامتی ریه و آشنایی شما با برخی از بیماری های ریوی است. اما همواره تشخیص قطعی هر بیماری  و تجویز دارو چه در طب رایج و چه در طب سنتی ایرانی تنها توسط پزشک متخصص امکان پذیر می باشد. در صورت بروز هرگونه علائم جدید و احساس بیماری حتما به پزشک مراجعه کنید.

سلامت ریه: راه کار های حفظ سلامت ریه‌

• حفظ و اصلاح مزاج بدن
• پرهیز از حضور در مکان هایی با هوای آلوده، خیلی سرد یا گرم
• پرهیز از مصرف بیش از حد ترشیجات، تندی ها و مواد محرک
• پرهیز از مصرف بیش از حد خوراکی ها و نوشیدنی هایی که باعث ایجاد رطوبت زائد در بدن می شوند
• انجام ورزش های مناسب مزاج
• درمان یبوست و مشکلات معده

سلامت ریه: سوء مزاج ریه از نگاه ابن سینا

علائم سو مزاج گرم ریه عبارتند از:

• گشادی سینه (پهن بودن قفسه سینه)
• بلندی نفس که شاید دو برابر تنفس معمولی باشد
• صدا همراه نفس
• احساس ناراحتی در هوای گرم
• التهاب و سرفه

علائم سو مزاج سرد ریه عبارتند از:

• تنگ شدن سینه
• کوچک (کم) شدن حجم نفس
• نازک و ناتوان آمدن صدا
• حدت نفس و صدا
• از هر چیز سرد آزار دیدن
• بلغم و ترشحات زیاد
• نفس دو چندان شود (افزایش تعداد تنفس)
• آسم و سرفه

علائم سو مزاج تر ریه عبارتند از:

• بسیاری ریختنی ها (افزایش نزله و خلط)
• دو رگه شدن صدا
• خر خر سینه به ویژه اگر سو مزاج گرم همراه ماده باشد و ماده تمایل به سوی بالا داشته باشد
• ناتوانی در فریاد زدن و صحبت کردن با صدای بلند

علائم سو مزاج خشک ریه عبارتند از:

• بیرون دادنیهای اندک (خلط اندک)
• صدای زیر که به صدای پرنده ی کلنگ (درنا) شباهت دارد

سلامت ریه: انواع بیماری های ریه

انواع بیماری های ریوی عبارتند از آسم، بیماری مزمن انسدادی ریه (COPD، برونشیت مزمن، آمفیزم، برونشیت حاد، فیبروز سیستیک، ذات الریه، سل، ورم ریوی، سرطان ریه،‌ آمبولی ریه،‌ فشارخون ریوی،‌ سندروم کاهش حجم هوای تنفسی در اثر چاقی، و اختلالات عصبی و عضلانی ریه. در ادامه به بررسی علل و راه های درمان برخی از این بیماری ها می پردازیم.

طبق یک قاعده ی کلی در طب سنتی ایرانی اخلاط غیر طبیعی در بدن می توانند ایجاد بیماری کنند. از آنجایی که اخلاط زائد در بدن مجرمان همیشگی بروز بیماری های مختلف هستند شناسایی غلبه اخلاط در بدن و درمان به موقع آن می تواند به درمان بیماری کمک شایانی کند. و صدالبته پیشگیری از غلبه ی اخلاط قبل از بروز بیماری ها بسیار موثرتر خواهد بود.

ذکر این نکته ضروریست که در طب سنتی نسخه واحدی برای درمان بیماری برای همه وجود ندارد و باید نسخه هر فرد مطابق نوع مزاجش و توسط متخصص این حوزه تعیین شود.

سلامت ریه: معالجه بیماری های ریه از دیدگاه شیخ الرئیس

ورزش دادن ریه به وسیله ی فریاد بلند و به قوت پف کردن به نرم کردن اخلاط ریه کمک میکند.

خارج کردن ماده ناباب (اخلاط زائد) از طریق مری بهترین روش درمان بیماری های ریه است. خشک کردن خلط معمولا بی فایده است. به گفته ی حکیم بوعلی بهتر است خلط داخل سینه نرم گردد، پاره پاره شود و به آرامی تحلیل برود.

همچنین شیخ الرئیس بر مصرف ماالعسل در درمان بیماری های ریه تاکید بسیاری دارد. به گفته ی وی بهتر است عسل را در تمام داروهای ریه به کار برد چراکه عسل دارو را به مقصد می رساند، زداینده، و نرم کننده است.

نکته ی جالب توجه این است که به تازگی محققان دانشگاه آکسفورد در یک مطالعه ی جدید نتیجه گرفتند عسل در درمان علائم سیستم تنفسی فوقانی از داروها بهتر عمل میکند. این محققان معتقدند عسل نسبت به آنتی بیوتیک ها گزینه ای ارزان تر و بی خطرتر برای درمان سرماخوردگی و بیماری هاییست که سیستم تنفسی فوقانی مانند بینی و سینوس ها را تحت تاثیر قرار میدهد.

با اینحال آنها معتقدند تحقیقات بیشتری در این زمینه باید انجام شود. همچنین باید توجه داشت به علت خطر بوتولیسم مصرف عسل برای کودکان زیر یک سال به هیچ عنوان توصیه نمی شود و می تواند کشنده باشد.

سلامت ریه: آسم و انواع آن از دیدگاه طب سنتی ایرانی

از دیدگاه طب سنتی ایرانی آسم یا «رَبْوْ» ریشه های مختلفی دارد. این بیماری که با سرفه های متعدد همراه است دو نوع اصلی دارد: آسم مرطوب که با افزایش ترشح و رطوبت در مجاری هوایی همراه است و منجربه سخت نفس کشیدن می شود. در نوع با ترشح بیشترعوامل مادی و مواد و اخلاط زائد دخیل هستند. نوع دیگر آن آسم خشک است که در این نوع از آسم مجاری هوایی تحریک پذیر هستند.

سلامت ریه: درمان آسم مرطوب

افرادی که به آسم مرطوب مبتلا هستند باید از زیاده روی در مصرف خوردنی ها و آشامیدنی هایی که باعث تولید رطوبت در بدن می شوند، مانند ماست، دوغ، ترشیجات، آب زیاد، میوه های آبدار یا ترش پرهیز کنند. همچنین این افراد باید از حضور طولانی در مکان هایی که رطوبت هوا در آنجا زیاد است، مانند حمام و استخر خودداری کنند. آفتاب گرفتن به این افراد توصیه می شود. به طور کلی پرهیزها و تدابیر مزاج سرد و تر برای این افراد قابل اجراست. بخور گیاهانی مثل بابونه، آویشن و مرزنجوش که مناسب سیستم تنفسی هستند برای این افراد مفید است.

در صورت عدم حساسیت استعمال روغن های گرم مانند بابونه، سیاهدانه، و بادام شیرین روی ناحیه قفسه سینه، گلو، پهلوها و بین کتف ها که باعث از بین رفتن رطوبت ها و بلغم های زائد بدن می شوند نیز برای این گروه از افراد مفید است.

سلامت ریه: درمان آسم خشک

توقف در مناطق مرطوب، بخور آب، مالیدن روغن بادام شیرین یا بنفشه به قفسه سینه، مصرف غذاهای مرطب (آب دار، لعاب دار) و گیاهان لعاب دار (به دانه، تخم کتان، تخم شربتی) به درمان آسم خشک کمک می کند.

بادکش پشت قفسه سینه که ریه و مجاری هوایی را شامل می شود مخصوصا با روغن مالی برای سرفه های خشک می تواند بسیار مفید باشد.

سلامت ریه: فشار خون ریوی

فشار خون ریوی بر اثر افزایش فشار خون در عروق ریه اتفاق می افتد. تنگی عروق ریه و یا افزایش حجم خون در ریه از علل ایجاد فشار خون ریوی هستند.

از دیدگاه طب سنتی پیش از درمان فشار خون ریوی باید در ابتدا علت آن رفع شود زیرا یکی از مهم ترین دلایل بروز این عارضه تجمع مواد دم و بلغم ( مواد زائد یا خلط در بدن) است، بنابراین افزایش فشار خون ریوی در مزاج های تر و چاق بیشتر به چشم می خورد.

با افزایش حجم غذا و کاهش تحرک، فشار زیادی به قلب برای پمپاژ خون وارد می شود که تکرار این وضعیت می تواند به افزایش فشار خون ریوی بیانجامد بنابراین کم کردن حجم غذای مصرفی، ورزش و تحرک در پیشگیری و کنترل فشار خون ریوی نقش بسزایی دارند.

در خشک مزاج ها که عموما افراد لاغری هستند نیز به علت نوعی کاهش انعطاف پذیری یا در اصطلاح خشکی عروق، خون باید با فشار بیشتری در رگ ها حرکت کند که این وضعیت می تواند باعث بالا رفتن فشار خون ریوی نیز بشود. این افراد برای حفظ رطوبت بدن و افزایش انعطاف پذیری عروق می توانند به طور روزانه بدنشان را با روغن بادام شیرین خوراکی ماساژ دهند، علاوه بر آن ماساژ کف پا نیز برای کنترل و درمان فشار خون در خشک مزاج ها بسیار موثر است.

آفتاب زیاد، مصرف زیاد نمک، سرکه ، بی خوابی، استرس های زیاد و یبوست های مداوم در افراد خشک مزاج، احتمال بروز فشار خون ریوی را به طرز چشم گیری افزایش می دهد. مصرف زیاد ادویه های تند، غذا های سرخ کردنی و نظایر آن هم در افراد چاق و مزاج های تر و هم در افراد لاغر و خشک مزاج در پیدایش فشار خون ریوی و یا تشدید آن نقش بسزایی دارد که انجام اقدامات پیشگیرانه در هر گروه خطر ابتلا به چنین عارضه ای را به طور چشمگیری کاهش می دهد.

سلامت ریه: آمبولی ریوی

افزایش اخلاط دم، بلغم و سودای زائد در بدن ممکن است باعث افزایش غلظت خون شده و منجر به آمبولی ریه شود. بنابراین تدابیر لازم برای کاهش غلظت خون و درواقع برگرداندن اخلاط به سطح متعادل با اصلاح سبک زندگی در پیشگیری از چنین رخدادهایی ضروریست.

برای جلوگیری از افزایش خلط دم در بدن پرهیز از مصرف بیش از حد گوشت قرمز، چربی ها و برنج ضروریست.

افزایش خلط سودا در بدن باعث بالا رفتن غلظت خون می شود و‌گاهی غلظت خون بیمار در آزمایش‌ها طبیعی بوده ولی سنگینی و چسبندگی آن هنگام گرفتن خون از سرنگ مشخص است و خون به سختی از سرنگ بالا می‌آید که این نشان‌دهنده ویسکوزیته یا چسبندگی  بالای خون است. رعایت تدابیر مزاج سرد و خشک برای درمان این بیماران کمک کننده می باشد.

پرخوری و کم تحرکی در افراد باعث افزایش غلظت خون و در موارد شدید باعث ایجاد آمبولی ها می شوند.

انجام فصد و حجامت با تشخیص و تجویز پزشک در بعضی از مراحل بیماری برای برخی از بیماران نیز می تواند کمک کننده باشد.

سلامت ریه: سرطان ریه

صفرای غیر طبیعی می تواند در همه جای بدن ایجاد تحریک و التهاب کند. سودای غیرطبیعی می تواند در همه جای بدن رسوب کند و باعث ایجاد بیماری های خود ایمنی و التهابات ریوی و نهایتا فیبروز ریه و حتی سرطان ریه شود.

بنابراین همانطور که بارها ذکر شده است با رعایت تدابیر مزاجی و حفظ تعادل اخلاط در بدن می توان تا حد بسیاری از بروز چنین بیماری هایی جلوگیری کرد.

سلامت ریه: فیبروز سیستیک

فیبروز سیستیک (CF) یک بیماری ژنتیکی است و کودک با آن متولد می شود. این بیماری مانع عملکرد غدد برون ریز در بدن فرد مبتلا می شود.

غدد برون ریز مسئول تولید ترشحاتی با غلظت نرمال در بدن مثل ترشحات عرق، بزاق، شیره گوارشی و موکوس موجود در مجاری هوایی و گوارشی میباشند.

در فیبروز سیستیک به علت اختلال در ژنی خاص ترشحات این غدد غلیظ میشوند.  از دیدگاه طب سنتی ایرانی علت افزایش غلظت ترشحات افزایش خشکی در بدن است بنابراین باید از تدابیری بهره گرفت که این ترشحات را رقیق کرده و برای دفع آماده کند.

باقی ماندن ترشحات غلیظ در مجاری هوایی و عدم خروج آنها باعث بسته شدن و التهاب مجاری هوایی، و رشد میکروبها میشود که در نتیجه آن تظاهرات تنفسی بیماری بروز می یابند.  چرخه های مکرر عفونت، التهاب و افزایش ترشح موکوس غلیظ، باعث ایجاد آسیب ریوی در افراد مبتلا به فیبروز سیستیک می شود.

بخورها و روغن مالی قفسه ی سینه و یا فیزیوتراپی قفسه سینه همراه با روغن بابونه و بادکش پشت قفسه سینه به رقیق شدن و دفع این ترشحات کمک میکند.

پرهیز از مصرف غذاهای سنگین و غذاهای غلیظ کننده مانند فست فودها، سرخ کردنی ها، و گوشت گاو برای این افراد ضروریست. مصرف غذاهای لطیف مانند حریره ها و فرنی ها به افرادی که به فیبروز سیستیک مبتلا هستند توصیه می شود. و به طور کلی رعایت تدابیر مزاجی و حفظ تعادل مزاج برای این افراد بسیار مورد اهمیت می باشد.

سلامت ریه: التهاب ریه ناشی از کووید۱۹

در روزهای اپیدمی کووید19 به سر میبریم. یکی از عوارض شایع این بیماری ایجاد التهاب در ریه می باشد که در برخی موارد متاسفانه منجر به مرگ افراد می شود. نکته ی مهم در این بیماری در حال حاضر مراجعه ی سریع به پزشک در صورت مشاهده ی اولین علائم بروز بیماری می باشد. همچنین در کنار درمان های ضدویروسی تجویز شده توسط پزشک می توان با مشورت با پزشک متخصص طب سنتی از روش های کمک درمانی طب سنتی نیز بهره برد.

درمان گرفتاری ریوی ناشی از کووید۱۹ با بخور جوش شیرین و یا دم کرده ی کندر و یا مصرف گلاب از لحاظ علمی ثابت نشده اند و شواهد علمی  کافی برای اثبات اثربخشی آنها وجود ندارد و به همین دلیل عوارضی که ممکن است بر اثر مصرف این مواد به وجود آید نیز هنوز به طور کامل شناسایی نشده اند.

سلامت ریه: راه کارهای کمک-درمانی برای رفع گرفتاری ریه در اثر کووید19

مواردی که در بالا در سوءمزاج های ریه گفته شد با توجه به نوع علائم و سوء مزاج بسیار کمک کننده است. اما نکته اینجاست که حتما باید نوع سوء مزاج (سرد، گرم، خشک، تر) شخص و ریه توسط پزشک حاذق در طب سنتی تشخیص داده شود و بر مبنای آن، درمان صورت پذیرد. عدم رعایت این اصل بسیار مهم، می تواند با تجویز داروها و تدابیر غلط، بسیار مخاطره آمیز باشد و حتی مریض را به طرف مرگ سوق دهد.

مثلا تجویز زنجبیل به فرد گرم مزاج با علائم گرمی مزاج ریه، یا تجویز لیمو ترش به فرد دچار سوء مزاج سرد. خیلی از اوقات مشاهده می شود، در فازهای مختلف بیماری کووید 19، علائم و مزاج تغییر می کند مثلا در روزهای اول بیماری، علائم گرمی غالب است و پس از چند روز به تدریج، علائم سردی ظاهر شده غلبه می یابند که باید متناسب با آن، درمان نیز تنظیم شود. لذا مطلقا نمی توان یک گیاه دارویی را به همه بیماران یا در مراحل مختلف بیماری تجویز نمود.

سلامت ریه: خواص ماء‌العسل در درمان بیماری‌های ریه

یکی از فرآورده های عسل، آب عسل (ماءالعسل) است.  برای تهیه ماء العسل، یك واحد عسل به اضافه دو تا شش واحد آب، بجوشانند تا یك سوم آن كم شود و كف گیری شود. اگر در آخر، كمی زعفران یا زنجبیل یا نعنا یا هل یا دارچین داخل كیسه پارچه ای ریخته داخل محلول اواخر جوش آن بیندازند مزاج آن گرمتر خواهد شد.

ماء‌العسل کاربرد ویژه‌ای در درمان بیماری‌های ریه داشته و در ذات الریه، ذات الجنب، سرفه، خرخر، تنگی نفس، خشونت ریه و گرفتگی صدا به ‌کار می ‌رود؛ با توجه به این‌ که ماء العسل جالی، منضج و مقطع بلغم است در صورت وجود رطوبت در ریه می‌تواند یک داروی خیلی خوب برای تلطیف و دفع رطوبات ریه در نظر گرفته شود البته در پاک کردن سینه و ریه، سکنجبین از ماء العسل قوی‌تر است.

البته ماء العسل هم مانند همه داروهای دیگر ممکن است برای بعضی از افراد عارضه ایجاد کند، بنابراین در بعضی از شرایط نباید مصرف شود؛ به‌ عنوان مثال هنگامی که ماء العسل برای درمان قولنج به‌ کار می ‌رود، بر اساس توصیه شیخ الرئیس باید که شدیدالطبخ باشد، یعنی آن را بسیار جوشانده باشند، زیرا ضعیف الطبخ آن موجب نفخ می‌شود، علاوه بر این ماء العسل به‌علت گرمی مزاج آن برای صاحبان مزاج گرم صفراوی و ورم‌های گرم احشا مضر است.

سلامت ریه: سرفه

سرفه یا سِعال به علت سوء مزاج ساده یا مادی رخ می دهد. سوء مزاج ساده یعنی گرمی یا سردی هوا و محیط می تواند ایجاد سرفه کند. در سوء مزاج مادی، ماده ای در بدن و به خصوص ریه ها تجمع پیدا کرده است و سرفه را تحریک می کند؛ مانند اخلاطی که در مجاری هوایی تجمع پیدا می کنند به خصوص در سیگاری ها که برونشیت مزمن را نیز ایجاد می کند.

سلامت ریه: عواملی که باعث ایجاد سرفه می شوند

افراد با مزاج رطوبتی معمولا اخلاط، رطوبات و ترشحات زیادتری دارند که در بدن و در مجاری هم زیادترند که خود اینها تحریک به سرفه می کنند. از علل کمتر شایع سرفه می توان به آماس ها و ورم هایی اشاره کرد که در مجاری هوایی هستند. همچنین دود و غبار و عوامل محرکی از این قبیل و غذاهایی با طعم تحریک کننده مانند غذاهای بسیار ترش یا بسیار شور یا تند می تواند از عوامل ایجاد کننده سرفه باشند.

وزن بالا که معمولا به تجمع اخلاط زائد در بدن همراه است نیز می تواند باعث ایجاد سرفه در افراد شود. بهمین منظور کاهش وزن نیز می تواند در درمان سرفه های ناشی از تجمع اخلاط در بدن کمک کننده باشد.

درمان یبوست و افزایش تعریق به کمک ورزش های مناسب مزاج نیز به رفع رطوبت های زائد و در نهایت رفع سرفه های ناشی از تجمع اخلاط کمک می کند.

نفخ و برخی از مشکلات معده نیز می توانند زمینه ساز بروز رطوبت های زائد در بدن و به دنبال آن ایجاد سرفه شوند بنابراین رفع مشکلات معده، عدم مصرف خوردنی ها و آشامیدنی های ترش، پرهیز از نوشیدن آب همراه غذا و پرخوری می تواند به رفع این مشکلات کمک کند. همچنین مالیدن روغن بابونه روی ناحیه معده و مصرف یک قاشق مرباخوری از مخلوط پودر زیره سبز و شکر به میزان مساوی نیم ساعت پس از غذا رطوبت های معده را از بین برده و طبعا سرفه های ناشی از این مشکل را نیز درمان می کند.

سلامت ریه: برخی از درمان های خانگی سرفه

برخی از خوردنی ها و آشامیدنی ها و فراورده های طبیعی می توانند در درمان سرفه ها کمک کننده باشند اما باید با توجه به مزاج فرد و نوع بیماری از آنها بهره برد.

لیمو شیرین

برای سرفه های خشك كه ممكن است ناشی از حساسیت یا درجاتی از آسم باشد و این مشكلات نیز در پاییز شایع تر است لیموشیرین بسیار مفید است مخصوصا اگر همراه عسل و یا پودر نبات كمی شیرین شود كه خود عسل نیز برای سرفه مفید است.

 پودر نبات یا عسل را در داخل آب لیمو حل نموده و یا لیمو را از وسط دو نیم كرده مقداری پودر نبات را روی مغز میوه ریخته و دو نیمه را دوباره روی هم قرار دهند و چند دقیقه (10-5) در دمای اتاق بماند تا نبات حل شده و به داخل بافت میوه نفوذ كند كه هم خودش خوردنی تر شده وهم خواص آن برای سیستم تنفسی و مغزی افزایش یابد.

آویشن

آویشن باعث باز شدن مجاری انسدادهای داخل اعضا می شود و قطع كننده و از بین برنده اخلاط سفت و ژله ای در بدن است. آویشن خشك كننده رطوبت های زائد است ،این رطوبت ها ممكن است در مجاری هوایی جمع شده باشد و منجربه تحریك، سرفه و خلط شود كه یكی از مشكلات شایع بعد از سرماخوردگی است كه تا مدتها باقی می ماند. آویشن همراه با انجیر باعث تقویت سیستم ریوی می شود و برای رفع سرفه مفید خواهد بود.

ریحان

ریحان برای درد قفسه سینه، تنگی نفس و سرفه ، مخصوصا اگر عصاره اش با شكر تهیه شود، توصیه می شود.

خرما

50  گرم خرما رادر یک لیتر آب ریخته ملایم بجوشانید و صاف کنید. شربت بدست آمده برای گرفتگی صدا و سرفه و خلط سینه مخصوصا برای افراد سرد مزاج در فصول سرد مناسب است.

رازیانه

رازیانه خلط های غلیظ را نرم و دفع می کند. همراه با گیاهی به نام پرسیاوشان و انجیر برای رفع آسم، تنگی نفس و سرفه مفید است.

زردک

برای سرفه و دردگلو وقفسه سینه مفید است که این مشکلات در فصل پاییز و زمستان شایع هستند. لازم به ذکر است افراد با مزاج گرم نباید در خوردن آن زیاده روی کنند.

مواد لعاب دار

مواد لعاب دار مانند تخم شربتی، تخم بالنگو، تخم بارهنگ، به دانه، قدومه (مزاج گرم)، تخم مرو، تخم کتان (رو به سردی)، فرنی ها و نشاسته، گل پنیرک و بنفشه در آب سرد، گل ختمی در آب جوش که رفته رفته ولرم شود، برای رفع سرفه های خشک و گرفتگی صدا استفاده می شود. برای سرفه خلط دار، ترکیبات نعناع و آویشن و بابونه می تواند کمک کننده باشد.

عنبرنسارا آری یا خیر؟

عنبرنسارا در درمان برخی افراد که دچار سینوزیت هستند می تواند مفید باشد اما چون بصورت دود استفاده می شود می تواند خود محرکی برای سرفه باشد. در صورت مصرف این داروی گیاهی برای درمان سینوزیست چشم ها و دهان خود را ببندید و اجازه ی ورود دود به حلق را ندهید و تنها با بینی نفس بکشید. مصرف این دارو برای درمان سرفه مطلقا توصیه نمی شود.

به قلم دکتر سید مهدی میرغضنفری؛ پزشک، دکترای تخصصی (PhD) فیزیولوژی، معاون پژوهشی و مدير گروه طب سنتی دانشکده پزشکی و عضو هیئت علمی (دانشیار) دانشگاه علوم پزشکی ارتش، و پژوهشگر طب سنتی ایرانی 

تنظیم و گردآوری مریم قره گزلو

این مقاله در آبان 1399 در مجله دنیای سلامت به چاپ رسیده است.

منابع

• قانون شیخ الرئیس ابوعلی سینا، ترجمه عبدالرحمن شرفکندی (هه ژار). جلد سوم. چاپ هشتم. صفحات 382 تا 388.
• كاوه شهپر، چایچی رقیمی مهشید*، صدر سعید، عباسیان علیرضا، كاوه نرگس، چوپانی رسول. جایگاه «ماءالعسل» در درمان بیماری های ریه از دیدگاه طب سنتی ایران. تاریخ پزشكی. تابستان 1394، دوره  7، شماره  23، از صفحه 29 تا صفحه 50 .
• Abuelgasim H, Albury C, Lee J. Effectiveness of honey for symptomatic relief in upper respiratory tract infections: a systematic review and meta-analysis. BMJ Evidence-Based Medicine. doi:10.1136/bmjebm-2020-111336