خواص زیتون در طب سنتی: قابض، مفید برای دستگاه گوارش

خواص زیتون در طب سنتی: قابض، مفید برای دستگاه گوارش

از خواص زیتون در طب سنتی این است که این خوراکی قابض (جمع كننده) است بنابراین كسانی كه سطح روده آنها صیقلی و صاف شده است و دچار مشكل هضم و جذب هستند از مصرف زیتون نفع زیادی می‌برند.

از پیامبر خدا (ص) نقل شده است كه چه نیكو مسواكی است زیتون، از درختی خجسته، دهان را خوشبو می‌كند، جرم دندان را می‌برد و مسواك من و پیامبران پیش از من است.

یكی از كاربردهای درخت زیتون چوب آن است كه می توان از تازه آن برای ماساژ لثه و از شاخه های خیلی نازك آنبرای خلال دندان استفاده نمود. برتری این گیاه برمسواكهای امروزی كه از مواد سنتتیك (مصنوعی شیمیایی) ساخته می‌شوند این است كه این گیاه بجز پاک کنندگی فیزیکی، دارای خواص دارویی برای لثه ها و بن دندانها نیز هست.

چون چوب و برگ زیتون مزاجی شبیه استخوان، تاندون و دندان ها دارند یعنی مزاج آنها سرد وخشك است لذا استحكام بخش بافت های محکم بدن از جمله دندان ها و پایه آن ها هستند.

معمولا موادی كه این خصوصیات (مزاج) را داشته باشند برای دندانها، مو، ناخن و استخوان مفید می باشند.

دراحادیث دیگر كه در كتاب كافی ازقول امام صادق (ع) نقل شده است، آمده است كه زیتون نفخ و بادها را می راند و مایعات جنسی را افزایش می دهد، بنابراین برای افرادی كه دچار انواعی از نفخ یا ناباروری هستند می تواند مفید باشد که شروط آن در ادامه خواهد آمد.

اكثر احادیثی كه درمورد زیتون آورده شده اند ازكتاب كافی نقل شده اند كه بسیار معتبر است. درهمین كتاب به نقل از امام كاظم (ع) ذكر شده كه یكی از چیزهایی كه(حضرت) “آدم”به فرزند خود (هبه الله) سفارش كرد این بود كه زیتون بخور چرا كه از درختی خجسته است. این نشانه قدمت وجود و استفاده از درخت زیتون است همانطور که در قرآن عزیز هم از آن یاد شده که تاکیدی بر اهمیت و خواص و البته قدیمی بودنش است.

خواص زیتون در طب سنتی

در مورد روغن زیتون نیز احادیث زیادی از امامان معصوم (ع) ذكر شده است. پیامبرخدا (ص) فرموده اند: روغن زیتون بخورید و خود را با آن چرب نمایید چراكه درختی خجسته است.

در جای دیگر آمده كه از آن خورش تهیه كنید و در جایی ذكر شده كه برای ذات الریه و نیز برای بواسیر مفید است. ازپیامبرخدا (ص) نقل شده كه در آن درمان هفتاد درد است كه جذام از جمله آنهاست. همچنین این حدیث نیز از پیامبرخدا (ص) ذكر شده كه روغن زیتون روغن پاكان و خورش نیكان است. در آن بدانگاه كه روی می كند و بدان گاه كه پشت می‌كند (احتمالا منظور ابتدا و انتهای فصل رویش آن است) برکت نهاده شده و دو بار در پاکی غوطه ور شده است.

مشابه این حدیث كه تایید و تاکید بر پاكی زیتون می نماید ازحضرت علی (ع) هم نقل شده است.

از امام صادق (ع) نقل شده است: خوردن سویق (آرد حبوبات یا آرد گندم بریان شده که امروزه به آن حلوا هم می گویند) با روغن زیتون گوشت می‌رویاند و استخوان را استحكام می‌بخشد، پوست را نازك كرده (پاكسازی پوست) و برتوان جنسی می‌افزاید.

درحدیثی از امام صادق (ع) نقل شده اگر از بدن كسی از شما جوش یا آماسی (دمل پوستی) بیرون زد آن را ببندد و با روغن زیتون یا روغن حیوانی درمان کند. این حدیث احتمالا اشاره به استفاده از این روغن ها بصورت موضعی بوده که اخلاط و مواد زائد موجود در جوش و دمل را نضج (پختگی، رسیدگی) داده و دفع نموده منجر به تسریع بهبود آن می شود.

خواص زیتون در طب سنتی

نوع نارس زیتون، سبز تیره بوده مزاجش سرد و خشك است و بهترین روغن زیتون روغنی است كه ازاین نوع نارس گرفته باشند كه موافق و تقویت كننده معده است. اما زیتون رسیده مزاجش تقریبا گرم وتر (در حد خفیف و معتدل) است.

گفته شده زیتون های سیاه، مزاج رو به گرم و خشك، باز هم در حد اعتدال و نه شدید دارند، یعنی خیلی قوی نیستند كه مزاج افراد راتغییر دهند یا برای برخی مزاج ها بد باشند. بنابراین یكی از دلایلی كه مصرف زیتون برای تقریبا همه افراد با هر مزاجی توصیه عام شده، اعتدال مزاج آن است. شاید یکی از دلائل تاکید قرآن شریف بر این گیاه خجسته هم همین نکته باشد.

همانگونه که قبلا هم ذکر شد چوب و برگ زیتون هم مزاج سرد و خشك دارند.

بهترین نوع زیتون، نوع سبز و رسیده آن است. زیتون نباید به تنهایی (خالی) مصرف شود چون دیرهضم است و تولید سودا می‌كند؛ لذا مخصوصا در اوایل پاییز باید با احتیاط مصرف شود.

بنابراین موكد است كه زیتون بصورت پرورده مورد استفاده قرار گیرد. حداقل پرورده شدن آن این است كه در آب نمك خوابانده شود كه باعث لطیف شدن زیتون می‌شود. زیتون کامل و غیر پرورده بافت سفت و محكمی داشته، هضم آن سخت و دارای عوارضی است.

شاید به همین دلیل است که بنا بر یک سنت قدیمی، زیتون را پس از روغن گیری، پرورده و مصرف می کنند همانطور که امروزه نیز مرسوم است.

لازم به ذکر است که بسیاری از غذاها، خوردنی ها و نوشیدنی های سنتی ایرانی، حاصل کار و توصیه اطبا و حکمای ایران قدیم است که نسل به نسل به مردم امروز رسیده است.

خواص زیتون در طب سنتی

گاهی زیتون را در سركه می خوابانند كه خود نوعی روش پروراندن است كه باعث می‌شود هضمش راحتتر شود اما خاصیت قابض بودن آن تشدید می‌شود و به شدت بند آورنده شكم و دفع (کاهنده حرکات روده) است و معمولابرای افراد مبتلا به سندرم روده تحریك پذیر یا اسهال های مزمن یا انواع كولیت توسط پزشك تجویز می شود.

زیتونی كه روغن آن گرفته شده و اصطلاحا شكسته شده باشد هضمش راحت تر است.

زیتون سبز نارس بعنوان دارو و موردی تجویز شده و نه بعنوان مصرف غذایی که تقریبا مشابه بخشهای سفید داخلی بین دانه های انار (پیه انار) عمل می‌كند یعنی دباغی كننده معده و روده و بسیار قابض می‌باشد.

 به عبارت دیگر بقایای ذرات غذایی و یا لعاب‌های اخلاط لزج و بلغم مانده و سفت شده در لابلای پرزها و چین و چروک های مخاطی معده وروده را كنده و با خود می‌برد. بنابراین همچون سنباده مخاط و فضای داخل معده و روده را پاكسازی و تصفیه می‌كند و نیز پرزها را تقویت نموده و اصطلاحا در معده و روده پرز ایجاد می‌كند (باعث بارز شدن و تقویت پرزها و آزاد شدن سطوح جذبی و سهولت آزادسازی ترشحات گوارشی هاضم غذا می شود.)

درمیان خوردنی ها اندک مواردی با این خاصیت سراغ داریم  واین یكی دیگر از نقاط قوت زیتون است.

از سویی دیگر زیتون قابض (جمع كننده) است بنابراین كسانی كه سطح روده آنها صیقلی و صاف شده است و دچار مشكل هضم و جذب هستند از مصرف زیتون نفع زیادی می‌برند.

درافرادی كه دچار كولیت وخونریزی دستگاه گوارش هستند نیزچون خاصیت قبض كنندگی دارد باعث جمع شدن زخم و عروق خونی آن و لذا بند آوردن اسهال و خونریزی می‌شود.

خواص زیتون در طب سنتی

یکی از مشکلات مهم افراد مبتلا به اسهال مزمن (مثلا سندرم روده تحریک پذیر یا انواعی از کولیت) اینست که غذای خورده شده، زودتر از حالت طبیعی از روده ها عبور کرده و جهاز هاضمه فرصت کافی برای هضم و جذب آن ندارند.

زیتون با قوت قابضه و ماسکه (از ریشه امساک یعنی نگه داشتن یا خودداری) خود باعث می شود مواد خورده شده برای مدت کافی و مناسب در معده و روده باقی مانده و توسط پرزهای تقویت شده، خرد و بوسیله آنزیم هایی که به خوبی در حال ترشح هستند، هضم و از طریق سطوح تمیز شده جذب شوند.

پس مشاهده می شود که زیتون با بهبود همه جانبه عملکرد سیستم گوارشی (ماسکه، هاضمه، جاذبه) که شبیه اعجاز است، چه کمک شایانی به سلامتی انسان می نماید؛ که به فرمایش پیامبرخدا (ص) معده (گوارش) خانه بیماری ها است (وقتی دارای اشکال و سوء هاضمه باشد).

در طب سنتی تاكید شده است كه زیتون همراه غذا، نه قبل و بعد از آن، خورده شود، زیرا اگر همراه غذا خورده شود مقوی معده و اشتها آور است ولی اگر قبل از غذا خورده شود سنگین است (هضم آن سخت است) و باید با غذا مخلوط شود تا اثرات خود را بهتر نشان دهد. همچنین نباید بعنوان میان وعده یا تنقلات مصرف شود.

یكی از بهترین انواع زیتون پرورده از نظر طب سنتی آن است كه با گردو یا بادام و بعضی روغنها سرشته شده باشد چون مصلح زیتون هستند و باعث ظهور بیشتر خواص آن می شوند.

خواص زیتون در طب سنتی

چون زیتون در كل مقداری رو به سردی و خشکی است مصلحش شیرینی‌جات و روغن است.

كلا زیتون غذاییت كمی دارد بنابراین چاق كننده نیست لذا مصرف روغن آن هم در رژیم لاغری مناسب است.

نوع سیاه زیتون مقداری غذاییت بیشتری دارد و هضمش راحت تر است كه شایدعلت عمده آن مزاج گرم وخشكش باشد ولی در عوض سودای بیشتری نیز تولید می‌كند.

از خواص روغن زیتون این است كه باعث افزایش توان و قدرت بدن، عضلات و توان جنسی شده، استخوانها، موها، دندانها و پوست را استحکام بخشیده، پالاینده گوارش و بدن بوده و رفع كننده هموروئید است.

اگر روغن زیتون را مثل سرمه به چشم بكشند یا در چشم بچكانند، برخی از انواع تاری دید را ازبین می برد كه البته باید با تجویز پزشك باشد.

اطبای طب سنتی برگ زیتون را سوزانده و از ماده حاصل در ساخت داروهای چشمی برای بیماریهای چشم استفاده می‌كرده اند.

روغن زیتون به همراه آب گرم، ملین و مسهل خوبی است و می‌توان در موارد یبوست (شدید بعنوان مثال در مسافرتها) یك قاشق مرباخوری تا غذاخوری از آن را در یك فنجان آب جوش ولرم شده ریخته و ناشتا میل و هر 8 ساعت تکرار کرد. این نوشیدنی را می توان با كمی عسل شیرین نمود.

همچنین برای كسانی كه دچار مسمومیت غذایی شده‌اند خوردن روغن زیتون با آب گرم (البته در مقادیر بالاتر) مهار كننده سموم و شوینده و دفع كننده آنهاست.

در سوختگی های سطحی كه بطور روزمره ممكن است اتفاق بیفتد مالیدن روغن زیتون روی محل سوختگی مانع تاول زدن می شود و علت آن این است كه هم نرم كننده و هم جمع كننده است.

اگر زیتون را با آرد جو مخلوط و به عنوان ضماد به شكم ببندند، بصورت موضعی اثر كرده و به بهبود اسهال های مزمن کمک می کند.

دستور مفید دیگر كه مخصوصا برای فصل پاییز مفید است این است كه زیتون سیاه را با هسته در آب ریخته، بخور دهند كه برای برونشیت و بیماریهای ریوی بسیار مفید است.