تدابیر مصرف نوشیدنی ها از دیدگاه طب سنتی ایرانی

تدابیر مصرف نوشیدنی ها از دیدگاه طب سنتی ایرانی

از دیدگاه طب سنتی ایرانی برای حفظ سلامتی رعایت تدابیر مصرف نوشیدنی ها در کنار آب میوه ها و شربت های طبیعی و خانگی اما نوشیدن آبمیوه ها و شربت های صنعتی، و نوشیدنی های گازدار نیز در این روزها رواج بسیاری دارد.

همچنین هستند افرادی که برطبق عادت علاقه ی بسیاری به مصرف چای، دمنوش ها و یا قهوه و نسکافه دارند.

مصرف برخی نوشیدنی ها مانند شیر و یا آب پنیر (ماء الجبن) نیز برای حفظ سلامت در حد متعادل و با توجه به مزاج به افراد توصیه می شود.

اما در هنگام خوردن و آشامیدن باید توجه داشته باشیم که خوردن و نوشیدن تحت کنترل ما انسان ها و در اختیار ما است و این قدرت انتخاب یعنی باید بدانیم چه زمانی لازم است از خوردن برخی مواد غذایی یا آشامیدنی ها پرهیز کنیم و چه زمانی مجاز به مصرف یک نوشیدنی و یا خوردنی هستیم. به همین دلیل، خوردنی ها و نوشیدنی ها، در میان سایر شاخصه های سبک زندگی (هوا و محیط، رخدادهای روانی، فعالیت های بدنی، خواب و بیداری، دفعیات بدن) از اهمیت ویژه ای برخوردارند.

حیوانات به گونه ای آفریده شده اند که تنها به بعضی از مواد خوردنی یا نوشیدنی تمایل دارند: مثلا درندگان مثل شیر و پلنگ فقط گوشت می خورند اما اسب، گاو و چهارپایان بیشتر از علف تغذیه می کنند و هیچ گاه گوشت نمی خورند. بعضی از حیوانات هستند که همه چیز خوارند اما در همه چیز خواری خودشان نظم و ترتیب و قاعده و قانونی دارند واز آن تخطی نمی کنند.

اما انسان ضمن این که می تواند از همه چیز استفاده کند، همه چیز را بخورد و بنوشد قدرت انتخاب دارد. یعنی می تواند در مصرف یک خوردنی یا نوشیدنی زیاده روی کند، و یا یک چیز را اصلا نخورد و حتی دچار عارضه شود.

بنابراین، در مورد مصرف نوشیدنی ها نیز باید همواره با در نظر گرفتن مزاج خود، اصل پرهیز، اقلیم، فصل و … بهترین نوشیدنی را انتخاب کنیم.

در این ادامه ی این مقاله به بررسی خواص و مضرات برخی از نوشیدنی ها میپردازیم.

تدابیر مصرف نوشیدنی ها: تدابیر نوشیدن آب

یک باور بسیار غلط در میان عموم مردم نوشیدن بی جا و بی رویه آب است. برخی براین باورند که نوشیدن روزانه هشت لیوان آب برای همه ی اشخاص مفید و یک اصل است اما این مطلب هیچ پایه و اساس علمی ندارد و منجر به آسیب رساندن به بدن می شود.

نکته ی اصلی برای نوشیدن آب برای تمام افراد این است: اگر انسان تشنه شد آب را استفاده کند و اگر تشنه اش نبود نیاز نیست آب بخورد.

نوشیدن آب آدابی نیز دارد: همه حجم آب را یکجا سرنکشید. یکجا نوشیدن آب به معده و کبد شما مقداری آسیب می رساند. آب را بمکید طوریکه که انگار که آب را می جوید و این عمل باعث می شود که دمای آب به دمای بدن نزدیک شود. نوشیدن آب خیلی سرد، خصوصا در هوای گرم، به شدت معده و کبد را سرد می کند و هضم را مختل می کند.

در هوای گرم آب یخ نخورید و داخل آب یخ نیندازید. می توان آبی که در یخچال است نوشید اما بهتر است آب هم دمای محیط باشد. برای افراد با مزاج گرم اجازه داده شده است یک مقدار از آب های خنک تر استفاده کنند.

در هنگام خوردن غذا نباید آب خورده شود چراکه باعث ایجاد رطوبت در بدن می شود و معده را ضعیف می کند. اگر پشت سر هم روی غذا آب ریخته شود غذا در معده ناقص و بد گوارش می شود. افرادی که دچار نفخ  و رفلاکس هستند با رعایت این قاعده می توانند بهبود پیدا کنند.

بعد از مصرف مخصوصا گوشت و غذاهای چرب بلافاصله آب نخورید چراکه نوشیدن آب عمل هضم غذا را مختل میکند. در طب سنتی توصیه می شود که یک ساعت الی دو ساعت بعد از غذا در صورت تشنگی آب بنوشید.

همچنین نوشیدن آب سرد به صورت ناشتا برای کاهش وزن و یا رفع یبوست از نظر طب سنتی توصیه نمی شود و منجر به آسیب به معده و كبد می شود، اما آب ولرم مانعی ندارد.

تدابیر مصرف نوشیدنی ها: چای سیاه

گاهی در فضای مجازی موضوعاتی مبنی بر مضرات مصرف چای سیاه مطرح می شود که به هیچ  عنوان مورد تأیید نیست اما طبق یک اصل اساسی در طب سنتی در مصرف چای، همچون سایر نوشیدنی ها، نباید زیاده‌روی کرد.

چای در صورتی که دست‌چین تازه و دم‌کشیده باشد، می‌تواند برای سلامت بدن مؤثر واقع شود و اگر این چای ایرانی باشد خواص آن نیز چندین برابر خواهد بود.

چایی که تازه و به خوبی دم بکشد طبع گرم و خشک داشته و هیچ سودایی ندارد ولی چای‌های غیرطبیعی و چای‌های کیسه‌ای که سریع رنگ‌اندازی می‌کند عوارض مختلفی همچون رفلاکس دارد.

مصرف متعادل چای جهت تقویت سیستم کبد، کلیه و دستگاه گوارش می‌تواند مفید باشد. ‌چای سیاه، چای سبز و سفید همه از یک بوته (در مراحل مختلف رشد: چای سفید نیز که از غنچه چای تهیه می‌شود) و دارای خاصیت هستند که البته چای سفید و سبز، خواص بیشتر و چای سیاه کافئین فراوان تری دارد.

مصرف متعادل چای در شبانه‌روز توصیه می‌شود و در برخی افراد یک ساعت پس از مصرف غذا به هضم کمک می‌کند.

مصرف روزانه ی چای دارچین و هل یا زعفران، اصلا به همه توصیه نمی شود خصوصا افرادی که مزاج گرم دارند و در فصول و مناطق گرم سیری به سر می برند، چرا که منجر به بروز عوارض مختلف همچون جوش، خارش، بی خوابی و عصبی شدن خواهند شد. افراد با مزاج سرد، گاه گاه مصرف کنند تا از خواص آن بهره مند شوند.

برای تعدیل گرمی مزاج چای می توان کمی لیمو امانی قبل از دم کردن به آن اضافه کرد یا پس از ولرم شدن چای دم کشیده، چند قطره آب لیمو ترش به آن اضافه نمود.

تدابیر مصرف نوشیدنی ها: چای بِه

بِه میوه بسیار مفیدی است وبسته به اینکه شیرین باشد یا ملس و یا ترش باشد مزاجش کمی متفاوت است. اگر بِه شیرین باشد مزاجش به سمت گرمی و تری میرود ولی اگر ترش و ملس باشد به سمت سردی و خشکی می رود. بِه قابض است یعنی جمع کننده و فشرده کننده است.

خشک شده ی بِه ماندگاری بیشتری نسبت به میوه ی تازه آن دارد و دم کرده ی آن تا حد زیادی خواص آن را منتقل می کند. برای افرادی که معده ی ضعیفی دارند و قادر به هضم بِه نیستند مصرف دم کرده آن بیشتر توصیه می شود.

چای بِه مفرح و مقوی قلب است و اکثر مزاج ها از آن نفع میبرند. اگر چای بِه از بِه شیرین تهیه شده باشد برای سردمزاجان مناسب تر است. گرم مزاجان نیز می توانند به چای بِه خود کمی لیمو اضافه کنند.

بر حسب سلیقه و یا توصیه طبیب می توان عرق بید مشك یا عرق گل گاو زبان نیز به آن اضافه کرد. این شربت برای كسانی كه فكر و خیال دارند و در ایام امتحانات و ایام كنكور بسیار خوب است.

این شربت بهتر است خنك خورده شود و می توانید آن را در درب یخچال نگهداری کنید.

تدابیر مصرف نوشیدنی ها: آب پنیر (ماء الجبن)

2 لیوان شیر تازه کم چرب را به مدت 2 دقیقه بجوشانید، سپس یک قاشق غذاخوری سرکه طبیعی انگور یا سیب به آن اضافه کنید (در صورت تمایل به شیرین شدن می توانید نصف استکان سکنجبین اضافه کنید) و بعد از چند قل زدن آن را از روی شعله بردارید. پس از قدری خنک شدن، پنیر آن را جمع آوری کنید (می توان آن را در کیسه تمیز ریخته تا آبش رفته و پنیر بماند و بعدا مورد استفاده قرار گیرد).

مایع باقیمانده را دوباره حدود 5-3 دقیقه بجوشانید و کف روی آن دور بریزید و پس از خنک شدن، آن را میل کنید.

این نوشیدنی را ناشتا بنوشید و تا نیم ساعت بعد از آن هم صبحانه نخورید.

ماء الجبن باعث شستشو و پاکسازی سیستم گوارشی و کل بدن و دفع اخلاط زائد می‌شود. دوره مصرف این نوشیدنی در هر ماه برای افراد سالم معمولا به مدت ۳ تا ۵ روز است. اما افرادی که وزن بالاتری دارند تا ۱۰ روز می‌توانند آن را مصرف کنند. این دوره را افراد می توانند در هر ماه تکرار کنند.

تدابیر مصرف نوشیدنی ها: قهوه

قهوه مزاج سرد داشته و مخصوصا سرد و خشک ها باید پرهیز نمایند. مصرف زیاد قهوه منجر به خشکی بدن و مغز و نیز تجمع سودا و عوارض مربوطه خواهد شد.