خواص سنجد در طب سنتی: قابض، ضد صفرا

خواص سنجد در طب سنتی: قابض، ضد صفرا

از خواص سنجد در طب سنتی می توان به قابض و ضد صفرا بودن آن اشاره کرد.

در حدیثی از امام حسین (ع) آمده است که پیامبر خدا به حضرت علی(ع) وارد شدند درحالی که ایشان تب داشتند، پیامبر (ص)، حضرت را به خوردن سنجد سفارش نمودند.

در روایتی از امام صادق (ع) نیز آمده است: گوشت سنجد، گوشت را می رویاند، هسته اش، باعث رشد استخوان شده و پوستش، پوست را می‌پرورد. همچنین سنجد کلیه‌ها را گرم و معده را پاک می سازد، مایه ایمنی از بواسیر و تقطیرالبول (بی اختیاری ادرار) است، ساق پا را قوی می‌کند و رگ جذام رابه کلی قطع می‌نماید.

جالب است بدانیم همانطورکه در حدیث فوق بیان شده است هر یک از اجزائ سنجد خاصیتی دارد. در قسمتی از حدیث آمده که سنجد باعث تقویت ساق پا می شود. در واقع پودرهسته آن برای تقویت استخوانها مفید است که علت این امر غنی بودن آن از املاح کلسیم و منیزیم و… می باشد. پوست روی سنجد نیز باعث تقویت و افزایش کیفیت پوست بدن می شود. ذکر این نکته لازم است که بهتر است این میوه حتما همراه پوست خورده شود تا فرد از این خاصیت سنجد نیز منتفع شود.

خواص سنجد در طب سنتی

سنجد، میوه درختی است که در مناطق زیادی از کشور مخصوصا مناطق کوهستانی و سردسیری می روید و میوه آن در فصل پاییز بدست می‌آید که هم بصورت تازه و هم بصورت خشک شده، قابل مصرف است ولی در بین اغلب افراد، مصرف خشک شده آن مرسوم است.

سنجد پس از خشک شدن در سایه تا دو سال خاصیت خود را حفظ می‌کند البته به شرطی‌ که در جای خشک و خنک و در پوسته خود نگهداری شود. بهترین نوع سنجد، نوع بزرگ و پوست نازک آن است که طعم شیرینی داشته باشد.

در بخشی از حدیث فوق اشاره شده که سنجد معده را پاک می کند. همانطورکه می دانیم بهتر است افراد گاهی میوه را با پوست میل کنند، چون باعث پاکسازی جهاز هاضمه و لایروبی میان پرزهای سیستم گوارش از مواد زاید و لعابهای مانده می شود، عملکرد هضم و جذب را بهبود می‌بخشد؛ نظیر خوردن سیب باپوست یا بِه با پوست، که سنجد هم از این قاعده مستثنی نیست. همیشه بایدتوجه داشت افرادی که معده‌های ضعیف داشته و نفخ می‌کنند احتیاط لازم را در این مورد در نظر بگیرند و کمتر از پوست میوه ها بخورند.

سنجد خاصیت قابض داشته و جمع کننده است، از این رو برای رفع بیماریهایی نظیر بواسیر مفید است. خاصیت جمع کنندگی که سنجد دارد منجر به جمع شدن عروق بواسیر شده و درد و خونریزی و التهاب این نواحی را کاهش می دهد.

به همین ترتیب برای رفع بی اختیاری ادرار به علت شل شدن بافت و دریچه خروجی مثانه (معمولا در خانمها شایعتر بوده و با عباراتی مثل افتادگی مثانه هم بیان می شود) نیز مفید است.

به علت دارا بودن خاصیت قابض، باعث جمع شدن و استحکام اسفنکتر (دریچه) خروجی مثانه می شود و از این رو از بی اختیاری ادرار (شب ادراری یا حین عطسه و سرفه) جلوگیری می‌کند. نکته جالب اینجاست که سنجد مانع ادرار کردن نمی‌شود (ادرار را بند نمی‌آورد) ولی اسهال را بهبود می بخشد یعنی اثرش بر سیستم گوارشی بیشتر است.

مزاج سنجد سرد وخشک است و قابض می باشد. هرچه سنجد نارس ترو سبز تر باشد، خاصیت سردی و قابض بودن آن بیشتر است؛ از این رو برای برخی اسهالهای شدید یا مزمن می توان از سنجد کال نیز استفاده نمود.

خواص سنجد در طب سنتی

در خونریزی های گوارشی (نظیر کولیت اولسروز و بیماریهای التهابی روده) که امروزه نیز خیلی شایع است می باشد، یکی از بهترین درمانها سنجد است، چون هم باعث بند ‌آمدن اسهال و هم خونریزی می شود.

همچنین خانم هایی که دچار خونریزی بیش از حد ایام عادت ماهانه هستند (که منجر به ضعف و کم خونی می شود)، می‌توانند پس از سپری شدن حدود سه تا پنج روز از دوران عادت (ایام طبیعی)، شروع به مصرف سنجد کنند تا خونریزی و لکه بینی شدید یا طولانی آنها از بین برود.

سنجد ضد صفرا عمل می کند. همه ما می دانیم صفرا ماده‌ای با مزاج گرم وسوزان در بدن است و سبک زندگی امروزی باعث غلبه و فزونی این خلط شده است که از دلایل آن مصرف زیاد گرمی‌جات، افزودنیهای غذایی و ادویه‌جات وکم خوابی و عصبانیت و استرس می باشد.

هنگامی که صفرای زیاد، به درون معده یا روده ریخته می شود، باعث آسیب به مخاط آنها شده و در نهایت منجر به ایجاد التهاب و زخم در این نواحی می شود. سنجد صفرا و ریزش آن را به درون سیستم گوارشی مهار می‌کند، از این رو سنجد هم علت و هم علایم بیماریهای التهابی روده را رفع می‌کند که این قابلیت بسیار حائز اهمیت است.

سنجد با مکانیسم مهار صفرا و با استدلال فوق (تقویت معده و دریچه ها) مانع بروز تهوع و استفراغ می شود. از این رو به افرادی که صبحگاهان حالت تهوع داشته یا مزه دهان آنها تلخ است (که بیشتر در افراد صفراوی با مزاج گرم وخشک روی می دهد) توصیه می‌شود پس از بیدار شدن دو تا سه عدد سنجد میل کنند.

همچنین مصرف آن برای خانمهای باردار که دچار تهوع هستند بسیار مفید است. بعضی اوقات افراد باردار میل به خوردن خاک، برنج خام و … (پیکا) دارند. مصرف سنجد بعلت اینکه طبعی شبیه خاک دارد، می تواند در بهبود این حالت موثر واقع شود.

خواص سنجد در طب سنتی

همانطور که درحدیث هم اشاره شده یکی از خواص سنجد، تعدیل دمای بدن است که بدلیل سرد بودن مزاج سنجد است؛ لذا سنجد برای تب مفید است. با توجه به این خاصیت، مصرف آن برای رفع برخی عوارض ناشی از حرارت بالا مثل انواع سرفه ها که بدلیل حرارت بالا و مجاری تنفسی خشک شده روی می‌دهد و ممکن است بعنوان آلرژی شناخته شود و همچنین برای برخی سردردها که ناشی از گرما بوده و مخصوصا در فصل تابستان شایع هستند، مفید خواهد بود.

همچنین سنجد با جلوگیری از صعود گازها و بخارات گوارشی به مغز مانع بروز علایم سردرد شده و می‌تواند برای مغز بسیار مفید باشد. این گازها که از سیستم گوارشی به مغز متصاعد می شوند (موقع غذاخوردن یا بدلایل دیگر) ممکن است باعث بروز مشکلاتی برای افراد شوند که از ساده ترین آنها می توان به حالت منگی بعد از غذاخوردن و خواب آلودگیها و سردرد اشاره نمود.

سنجد در بعضی موارد نیز مانع بروز جوشهای پوستی می شود.

سنجد بسیار موافق مزاج اطفال است، زیرا اطفال دارای حرارت زیاد مزاجی هستند و به همین دلیل هم فعالیت زیادی دارند. حتی ممکن است ریشه برخی مشکلاتی که در اطفال رخ می دهد (مثلا پرخاش یا بیش فعالی) نیز بدلیل همین حرارت زیادی باشد.

اگر سنجد بجای تنقلات بی ارزش و مضر (چیپس و پفک و امثالهم) مصرف شود، یکی از بهترین تنقلات برای کودکان خواهد بود. زیاد خوردن سنجد برای گوارش خوب نیست و عمل هضم را مختل می کند و برای گوارش هم سنگین است. مصلح آن مواد شیرین نظیر نبات و شکر و… می باشد.

سنجد غذاییت زیادی ندارد و برای رفع اشتهای کاذب وضعف رفتن معده مخصوصا در رژیم‌های لاغری بسیار قابل استفاده است.

عرق سنجد هم همان خواص سنجد را، البته به میزان کمتری دارد و همانند سنجد باعث رفع نفخ می شود.

فواید شکوفه سنجد

گلی است سفید مایل به زرد که بسیار خوشبو است. مزاج گرم وخشک داشته و محرک میل جنسی بخصوص در زنان بوده و باعث باز شدن انسدادهای مجاری داخل بدن می‌شود.

نفخ و باد سیستم گوارشی را از بین می‌برد و برای مغز و ریه هم مفید است. در صورتی که با روغن زیتون حرارت داده ‌شود، (استفاده موضعی و مالیدنی آن) جهت درمان سستی مفاصل و رشد مو نیز مفید است.

می‌توان آن را در مقادیر کم بصورت دمکرده نیز استفاده نمود.