پاسخ به سوالاتی در مورد مصرف شیر در طب سنتی ایرانی + ویدیو

تدابیر مصرف شیر در طب سنتی ایرانی

قبل از شروع مبحث تدابیر مصرف شیر در طب سنتی ایرانی باید بدانید وقتی در طب سنتی در مورد شیر صحبت میکنیم منظور شیر کاملی است که از حیوان دوشیده شده و جوشانده شده‌ و مصرف می شود.

شیرهایی که در بازار موجودند و اجزای آن نسبت به شیری که دوشیده شده تغییر کرده است با شیرهایی که مستقیما از حیوان دوشیده شده اند متفاوت هستند.

شیرهایی که در بازار هستند بسته به میزان چربی، پروتئین و تغییراتی که در آنها ایجاد شده است مجددا باید مزاج سنجی شوند تا مشخص شود برای چه کسانی مناسب و برای چه کسانی مناسب نیستند.

به طور مثال شیرهای کم چربی که حاوی آب بیشتری هستند و رطوبت بیشتری دارند برای افرادی که مزاج های سرد و تر دارند توصیه نمی شود. بنابراین ممکن است شیری که از گاو دوشیده و جوشانده شده است برای افراد با مزاج سرد و تر خوب باشد اما شیر نوعی از پاستوریزه برای آنها مناسب نباشد.

از طرفی دیگر شیرهای پرچرب برای افرادی که مزاج خشکی دارند مناسب است و برای افراد با مزاج تر توصیه نمی شوند.

شیر در طب سنتی: ترکیبات شیر

شیر از سه فاز و یا جوهره تشكیل شده است، یك بخش آن آب است، یك بخش قسمت پنیری كه در قدیم به آن جُبنیت و امروزه به آن پروتئین می‌گویند و قسمت سوم، قسمت چربی است.

شیر حیوانات مختلفی برای انسان قابل استفاده است، مثل گاو، گوسفند، بز و … که تركیباتشان با یکدیگر متفاوت است. اما امروزه ما شاهد این هستیم كه از شیرهای پاستوریزه شده و آماده استفاده می‌شود.

شیر در طب سنتی: آیا شیر ماهیت هورمونی دارد؟

پاسخ: ماهیت شیر هورمونی نیست و حتی جز مایعات بدن هم نیست. شیر بافت بدن است و شیر تازه دوشیده شده سلولهای دفاعی زنده دارد و به همین دلیل است که شیر مادر در بدن نوزاد ایمنی خوبی ایجاد می کند. شیر نه ماهیت هورمونی دارد و نه مشکلی برای هورمون های بدن ایجاد می‌کند.

شیر در طب سنتی: شیر کدام حیوانات برای مصرف انسان بهتر است؟

گفته می‌شود كه از شیر حیوانی استفاده كنید كه مدت دوره حاملگی‌اش مثل انسان است. گاو در این زمینه به بدن انسان شباهت دارد. و امروزه هم بیشترین مصرف از شیر گاو است. بعد از شیر گاو، شیر بز و بعد شیر گوسفند برای تغذیه انسان و اطفال توصیه شده است.

بهتر است از شیر حیوانی كه در بیشه و كوه به چرا می رود استفاده بشود، و نه این كه در طویله و جای ثابت نگه داری شود چراکه تناسب اجزاء شیر در این حیوانات بهتر و مواد زائد بدنشان کمتر است.

حیواناتی كه چرا می‌كنند، چربی شیرشان در حد معتدل باقی می‌‌ماند. زیاد نخواهد بود و رقیق‌تر خواهد بود. هضمش بهتر است و كمتر در معده حالت ترشیدگی و پنیری به خود می‌گیرد و ایجاد نفخ نمی‌كند.

اگر حیوانی، تازه بچه‌اش را به صورت مرده بدنیا آورده، شیرش خوب نیست و باید از مصرف آن پرهیز كرد.

حیوانی كه تازه‌ زایمان کرده است، شیرش غلیظ‌تر است و به آن آغوز گفته می‌شود. همیشه یك قاعده وجود دارد كه غذاهایی كه غلیظ‌ترند، مواد زائد بیشتری هم تولید می‌كنند و نیاز به هضم قوی‌تر هم دارند، بنابراین كسانی كه معده‌‌ ضعیف‌تری دارند باید از شیرهای كم چرب‌ و رقیق‌تر استفاده كنند.

و لذا مردم امروز كه فعالیت بدنی كمی دارند و معده‌های ضعیف‌تری دارند، طبیعتاً نباید از شیرهای پرچرب استفاده كنند. كسانی كه معده‌های قوی‌تری دارند و ورزشكار هستند، و كارهای سنگین‌تری دارند، می‌توانند از شیرهای پرچرب استفاده كنند.

غذای حیوان در شیر آن تأثیر می‌گذارد، بنابراین اگر كنجاله‌ها و پنبه‌دانه‌ها و دانه‌های روغنی و … استفاده كند،‌ شیر قوی و پرفضولاتی تولید می‌كند. این نوع شیر ایجاد قولنج بیشتری می‌كند. و افراد بعد از استفاده آن،‌ دچار سردرد و استفراغ و تهوع می‌شوند. بنابراین باید شیرها را رقیق‌تر بكنند. اگر حیوان كاه و علف خشك خورده باشد و در بیابان و دشت و كوه غذا چرا کرده باشد، شیرش رقیق‌تر است و خوردنش سهل‌تر.

شیر خوب باید طعم شیرینی داشته و سفید و صاف باشد. شیر گوسفند چرب‌تر از شیر گاو است،‌ بنابراین سنگین‌تر خواهد بود. گاوی كه جوان و چاق باشد، شیرش مناسب‌تر است.

اما بحث طب سنتی مربوط به زمانی است كه شیرهای پاستوریزه و تولید شده در کارخانجات نبوده اند. امروزه می توان از شیرهای کم چرب با مدت ماندگاری کوتاه تر استفاده كرد.

شیر در طب سنتی: شیر گاومیش، شتر و الاغ

بهترین شیر برای انسان شیر گاو است چراکه مدت حاملگی اش با مدت حاملگی انسان مشابه است.

انواع گاوها مسلما شیرهای متفاوتی دارند حتی یک نوع گاو در مناطق مختلف کشور و یا حتی دنیا کیفیت شیر متفاوتی دارد، آب و هوای هر منطقه، نوع علفی که حیوان در فصول مختلف مصرف میکند (در فصل گرم علف تازه و فصل سرد علف خشک)، اینکه به چرا می رود یا در طویله نگهداری می شود و … همه و همه در کيفيت شیر موثر هستند، حتی یک گاو در ماه های مختلف شیر  متفاوتی خواهد داشت.

در مورد گاومیش نیز همانطور که گوشت سفت تری برای هضم دارد شیرش نیز هضم سخت تری دارد و برای معده های ضعیف توصیه نمی شود. اما برای ورزشکاران و افرادی که فعالیت های سنگین بدنی دارند توصيه نمی شود‌.

شیر شتر و شیر الاغ بیشتر خاصيت درمانی دارند و مصرف مداوم آنها توصیه نمی شود مگر آنكه شخص به آن عادت داشته باشد.

شیر الاغ ممکن است برای برخی از افراد در زمان عفونت ریه مناسب باشد اما بدون توصیه و یا تشخیص پزشک نمی توان تنها با کمک شیر الاغ عفونت ریه را درمان کرد.

شیر در طب سنتی: مزاج شیر گرم و تر است

برخی تصور می‌كنند كه شیر سرد است، اما این تصور غلطی است، مزاج شیر، گرم و تر است كه البته گرمای آن كم است و تری آن زیادتر است. از آنجایی‌كه تری آن زیادتر است از حرارت آن كاسته می شود و در صورت مصرف باعث رطوب و سردی می شود.

اما ماست و دوغ برای كسانی كه مزاج سرد و رطوبتی دارند و يا معده‌های سرد و رطوبتی دارند خصوصا در فصول سرد توصیه نمی شود، ‌و این افراد در مصرف آنها بايد پرهيز کنند و حتی به مدت يك ماه ماست و دوغ مصرف نکنند.

شیر در طب سنتی: خواص شیر

شیر یك غذای بسیار كامل است و خاصیت زیادی دارد، چاق كننده و حافظ رطوبت‌های اصلی بدن است. بنابراین برای كسانی كه مزاج‌های سرد و خشك و یا گرم و خشک دارند مفیدتر است.

شیر برای درمان بیماری‌‌هایی كه ناشی از خشكی هستند، مانند برخی از خارش‌ها؛ و برخی از فراموشكاری‌ها، برای مغز، ریه و قلب مفید است.

یكی از درمان‌‌های یبوست در افراد با مزاج‌های خشك، شیر می‌باشد. این افراد می‌توانند كمی شكر سرخ داخل شیر گرم بریزند و استفاده كنند. به طور کلی شیرین كردن شیر، باعث لینت مزاج می‌شود.

شیر دفع كننده سوداست. همچنین به سم زدایی از بدن كسانی كه قصد ترك اعتیاد دارند كمك می‌كند.

مصرف شیر گرم و عسل باعث نرمی و لینت گلو می شود و برای افرادی که دچار گلو درد می شوند مناسب است. همچنین شیر و عسل باعث تقویت قوای جنسی و مایعات جنسی می شود.

شیر برنج و فرنی نیز، غذاهای بسیار مفیدی هستند كه باعث طولانی شدن عمر می‌‌شوند، و خوش رنگی چهره به بار می‌آورند. شیر برنج با یك مربای خانگی و عسل خوب می‌تواند مصرف بشود و برای کودکان و بزرگسالان بسیار مفید است.

جوانان در فصل بهار، و سالمندان در فصل تابستان از شیر استفاده كنند.

برای جوشاندن شیر نیز باید به اندازه یك چهارم شیر آب به آن اضافه شود، و آنقدر بجوشد كه آن یك چهارم بخار شود.

شیر در طب سنتی: شیر چه زمانی مضر است؟

برخی افراد در هضم شیر دچار مشکل می شوند.

افرادی که بعد از مصرف شیر دچار مشکل می شوند می‌توانند از مصلح‌ها استفاده كنند. با حل کردن کمی پودر زنجبیل و یا مقداری عسل داخل شیر گرم می توانند آن را اصلاح كنند و دچار نفخ نشوند.

مصرف روزانه ی شیر توصیه نشده است. غذای اصلی انسان، گندم و برنج و برخی از گوشت‌ها در حد كمتر، و بعضی از میوه‌جات مثل انجیر و كشمش است. این‌كه برخی توصیه می‌كنند كه هر روز شیر مصرف شود،‌ این نظر غلطی است و شیر برای همه این خاصیت را ندارد.

افرادی كه مزاج رطوبتی دارند، به دنبال مصرف زیاد شیر دچار مشکلاتی در معده‌ و مفاصلشان خواهند شد.

شیر به تنهایی یك غذاست و همراه گوشت، تخم‌مرغ، ماهی و سبزیجات نباید مصرف بشود.

شیر در طب سنتی: آیا مصرف شیر با کاکائو، میوه یا مغزها توصیه می شود؟

کاکائو جز مصلحات شیر است و مصرف آن با شیر نه تنها ضرری ندارد بلکه برای افرادی که به دنبال خوردن شیر دچار نفخ و دل پیچه می شوند مناسب نیز هست.

اما مصرف سایر موارد مانند میوه هایی مثل موز، یا توت فرنگی یا کیک همراه شیر توصیه نمی شود. شیر یک غذای کامل است، چون هم آب دارد و هم دارای چربی است (که خود نوعی غذاست)، از دیدگاه طب سنتی مزاج آن گرم و تر است و هم دارای پروتئین است.

مصرف مغزها (به صورت معجون) همراه شیر اشکالی ندارد اما تهیه ی معجون در طب سنتی فرمول خاص خودش را دارد.

طرز تهیه معجون چهار مغز

۳ تا ۷ عدد از هر كدام از مغزهای بادام، بادام زمينی، فندق، و پسته پودر شود، سپس همراه دو عدد رطب هسته جدا مخلوط كن شده به اضافه يك ليوان شير با نان سنگگ میل شود. می توان به عنوان صبحانه یا عصرانه-شام سبک و یا در مقادیر کمتر و بدون نان به عنوان میان وعده مصرف کرد.

شیر در طب سنتی: آیا همه ی افراد باید شیر را به صورت گرم مصرف کنند؟

افرادی که مزاج گرم دارند و مشکل گوارش و یا معده و مشکلات هضم ندارند می توانند شیر را به صورت خنک نیز استفاده کنند و نیازی به گرم کردن شیر ندارند.

اما افرادی که مشکل گوارشی دارند تا درمان کامل یا نباید شیر مصرف کنند و یا در حجم کم به صورت گرم و با عسل یا زنجبیل یا هر دو شیر میل کنند.

شیر در طب سنتی: آیا بادام می تواند جایگزین شیر شود؟

شیر یک ماده ی خوردنی و بادام و شیره ی بادام و یا شیر بادام یک ماده ی خوردنی دیگر با خواص خاص خودش است. دیدگاه کلسیم و منیزیم و … در طب رایج وجود دارد اما در طب سنتی و علم تغذیه جدید شیر و بادام دو ماده ی غذایی متفاوت با خاصیت های متفاوت هستند که جای یکدیگر را نمی گیرند.

شیر در طب سنتی: مصرف شیر برای مبتلایان به تخمدان پلی کیستیک و سنگ کلیه

باید دید علت بیماری تخمدان پلی کیستیک چیست و شخص مبتلا چه مزاجی دارد. اینکه بگوییم شیر برای این بیماری مضر است به هیچ عنوان درست نیست. مصرف شیر منعی برای این افراد ندارد اما به طور مثال برای شخصی که بدنش رطوبت زیادی داشته باشد مصرف روزانه ی شیر در حجم زیاد توصیه نمی شود.

در افراد مبتلا به سنگ کلیه نیز بسته به جنس سنگ کلیه متفاوت است، افرادیکه مزاج های سرد و تر و بدن های پف آلوده دارند و در این فصل (بهار و تابستان) دچار سنگ کلیه شده باشند مصرف زیاد شیر توصیه نمی شود اما در کل مصرف شیر در این افراد منعی ندارد.