نکاتی در مورد طب سنتی

نکاتی در مورد طب سنتی

این روزها طب سنتی جای خود را در بین مردم هر روز بیشتر و بیشتر باز می‌کند. بنابراین لازم است تا نکاتی در مورد طب سنتی برای عموم بازگو شود.

مراجعات مردمی به اطبا سنتی با نرخ بالایی رو به افزایش است و این عامل می‌تواند نکات مثبت و منفی زیادی را در پی داشته باشد. نکات مثبتی چون فاصله گرفتن از داروهای شیمیایی و حل مشکلات بیماری با استفاده از روشهای سنتی و کم ضرر و نکات منفی چون پیدا شدن سودجوها و سوء استفاده از مردمی که از طب رایج سرخورده شده‌اند.

از این رو از دکتر سید مهدی میرغضنفری، دکتر متخصص فیزیولوژی که در حوزه طب سنتی فعال است، دعوت نمودیم تا در خبرگزاری دانشجو حضور پیدا کرده و در یک نشست صمیمی با ایشان در مورد طب سنتی و مشکلات و مسائل مردم در این حوزه به گفتگو بپردازیم. مشروح این گفتگو به شرح ذیل است:

یکی از مشکلات بیمارانی که به طب سنتی و دکتر متخصص در این حوزه مراجعه می‌کنند، بیمه است. مردم از عدم پوشش بیمه گلایه دارند. در این زمینه چه اقداماتی صورت گرفته است؟ کوتاهی از کدام سمت رخ داده است؟

این موضوع که مردم در این زمینه مشکلاتی دارند، درست است و اشکال از کم کاری برخی مسئولین است. خدمات و داروهای مرتبط با طب سنتی بیمه نیستند. برخی داروهای گیاهی تحت پوشش بیمه هستند که آن‌ها لزوما داروهای طب سنتی محسوب نمی شوند.

اما گام مثبتی که برداشته شده، این است که تعرفه‌بندی این داروها صورت گرفته است. این گام اول برای تحت پوشش بیمه قرار گرفتن است. طبق پیگیری هایی که صورت گرفته، متاسفانه جلسه شورای عالی بیمه یکسال است تشکیل نشده است. این جلسه با حضور وزارت رفاه و وزارت بهداشت باید تشکیل شود.

یکی از مواردی که مردم در مراجعه به دکتر طب‌سنتی با آن مواجه می‌شوند این است که با حجم زیاد، قیمت بالای داروها و اثربخشی بلندمدت مواجه می‌شوند درحالیکه مریض با خوردن یک داروی شیمیایی، مثلا استامینوفن اثر بخشی سریع این داروها را مشاهده می‌کند. نظر شما چیست؟

اینکه می‌گویند طب سنتی دیر پاسخ‌ده است، درست نیست. چند مورد در بستگان خود بنده پیش آمده بود که سردرد عجیبی داشت. اما من چون مزاج او را می دانستم دو نکته را به او متذکر شدم 15 دقیقه بعد تماس گرفت و تشکر کرد. موارد دیگر از این دست فراوان است. لذا اینطور نیست که طب سنتی الزاما دیر پاسخ‌ده باشد.

ما در طب سنتی درمان‌های اورژانس داریم. درمان برای سکته داریم. اینکه امروزه وارد آن نمی‌شویم، علتش این است که هنوز نیاز به کار دارد. اما بعید نیست که چند سال دیکر ما اورژانس طب سنتی داشته باشیم. طب سنتی بدنبال حل کردن بیماری از ریشه است. گاهی اوقات بیماری ناشی از سبک زندگی اشتباهی است که سالها فرد با آن مواجه بوده است.

اینکه می خواهیم یک بیماری عمیق که ناشی از سالها زندگی اشتباه است دو روزه خوب شود این انتظار نابجاییست. اگر بیمار می‌خواهد ریشه‌ای مریضی‌اش را حل کند، به یک سلامت پایدار برسد و نخواهد هر چند مدت مراجعه به پزشک داشته باشد، باید بر نفس خود غلبه کند و زحمت بکشد.

اما در بحث دارو زیاد نوشتن، ما در روایات داریم تا جایی که می‌توانید به پزشک مراجعه نکنید. تا جایی که می‌توانید بیاموزید که چطور زندگی کنید. هر کسی بهترین طبیب خودش است. چرا که هیچکس مثل خودش، خودش را نمی‌شناسد. هر فردی خوب می‌داند چه خوردنی برای او خوب است، چه خوردنی برای او بد است.

برخی اطبای طب سنتی خیلی زیاد دارو می‌نویسند، 200هزار تومان، 300هزار تومان برای مریض دارو می‌نویسند، ما این را قبول نداریم. اما درمقابل نکته دیگر این است که مریضی که به پزشک مراجعه می‌کند، اگر فقط به او بگویی فلان ماده غذایی را نخور، فلان خوردنی را بخور، فلان جور زندگی کن، بدلیل فرهنگ غلطی که طب رایج جا انداخته است، انتظار دارند که شربتی، کپسولی چیزی بگیرد و برود.

گویا به آن قرص‌ها دلش گرم می‌شود. اما راه درست همان است که پرهیز کند. بنده شخصا سعی می‌کنم کمترین دارو را به مریض بدهم. من یک کپسول کبد می‌دهم، یک معجون اطریفل که یکی از داروهای پایه است و چند داروی گیاهی دم کردنی.

اصل کار تعیین سبک زندگی برای فرد است، اینکه چه چیزی را بخورد، چه چیزی را نخورد، ورزش بکند و چگونه بخوابد. اصل کار ورزش است، ماساژ است، پرهیز است، اگر پزشکی سبک زندگی نداد و فقط اکتفا کرد به دارو، قطعا از نظر طب سنتی باطل است. ابن سینا می‌گوید تا جایی که می توانی با غذا مریض را درمان کنید حق ندارید به دارو یا اقدامات دیگر دست ببرید.

اگر در مطب‌ها اتفاق دیگری می‌افتد، این مبتنی بر منابع اصلی نیست. اگر مریض به جایی مراجعه کرد و بدون گرفتن یک شرح حال کامل گفت برو برای حجامت، این باطل است، این نسخه را بکوب به دیوار. هر کسی که می‌خواهد باشد. اما ممکن است بعد از گرفتن شرح حال کامل همان جلسه اول هم نیاز به حجامت باشد.

اما بحث گرانی داروهای گیاهی و طب سنتی علتش آن است که داروهای طب سنتی مثل داروهای طب رایج، در تیراژ بالا وجود ندارند تا خروجی آن ارزان بیفتد. داروهای طب سنتی را فرد باید برود از کشاورز یا دلال بخرد، میزان این داروها هم کم است و شاید چند دست بچرخد تا بدست مصرف کننده برسد، سودجویی‌های برخی از افراد را هم در کنار این بگذارید، خوب قیمت این داروها بالا می‌رود.

لذا یکی از علل گرانی داروهای طب سنتی عدم فراگیری این داروهاست. البته برخی شرکت‌ها در این حوزه وارد شده‌اند و دست به تولید انبوه برخی داروهای طب سنتی زده‌اند.

آیا حجامت‌های بیجا ضرر دارد؟

سوال خوبیست. بارها مورد پیش آمده است که مریضی مراجعه کرده و گفته است آمده‌ام حجامت کنم. گفتیم اینجور موارد نداریم. باید شرح حال گرفته شود، بررسی شود آیا فرد اصلا نیاز به حجامت دارد یا نه؟ حجامت‌های بیجا، بیش از حد و بی‌مورد ضرر دارد. حتی آب خوردن بیجا مضر است، این در دنیا رد شده است، چه برسد به اقدامات درمانی مثل حجامت، مردم به دام سودجویی‌ها نیفتند.

وقتی خونی از فرد گرفته میشود، مریض از لحاظ روانی فکر می‌کند خوب شده است. خون لخته شده را به او نشان می‌دهند و می‌گویند ببین، این داخل بدن تو بود. این دروغ است. خون که از بدن بیرون بیاید لخته می‌شود. این طبیعیست. مریض را فریب می‌دهند.

نظر شما در مورد کلیت طرح تحول سلامت چیست؟ در حوزه طب سنتی این طرح برنامه‌ای داشته است؟

طب سنتی در دولت قبل در زمان وزارت دکتر لنکرانی بصورت آکادمیک راه‌اندازی شد و در دانشگاه دانشجو پذیرفت و اکنون چیزی حدود 5500 دانشجو و فارغ‌التحصیل طب سنتی داریم. پزشکان یا داروسازان عمومی امتحان می‌‍دهند و در نهایت به پزشک متخصص یا داروساز متخصص طب سنتی می‌شود.

در اوایل کار دولت جدید، برخی از مصوبات دولت قبل در حوزه طب سنتی مسکوت نگه‌داشته شد. آقای دکتر قاضی‌زاده هاشمی خود به طب سنتی علاقه‌مندند و اعتقاد دارند، اما بهرحال این یک تصمیم جمعی وزارتخانه‌ای بود. لذا در اوایل این دولت شاهد یک کندی در حوزه طب سنتی بودیم، اما در نهایت با تلاش‌های معاونت طب سنتی که در این سال‌ها به دفتر طب سنتی تبدیل شده، تغییراتی حاصل شده است.

در طرح تحول سلامت بصورت مستقیم و واضح چیزی در مورد طب سنتی وجود ندارد. طرح تحول سلامت از بسته‌های مختلفی تشکیل شده است. بسته طب سنتی از سوی دفتر طب سنتی وزارتخانه پیشنهاد شده، اما هنوز این بسته در طرح وارد نشده است. هنوز بسته‌های سابق نیز بطور کامل اجرا نشده و با مشکلات مالی مواجه شده است.

اما این را هم باید دید که از سوی وزارت بهداشت کمک‌های مالی خوبی به حوزه طب سنتی شده و چند سلامتکده طب سنتی در برخی شهرها تاسیس گردیده و به سلامتکده‌های سابق نیز کمک شده است. اما انتظار جامعه طب سنتی از وزارت بهداشت بیشتر است. طب سنتی طب بومی ماست.

مردم ما طب سنتی را دوست داشته و به آن اعتقاد دارند. طب سنتی قرار نیست طب رایج را کنار بزند، بلکه می‌خواهد جایگاه خود را پیدا کند. در اینصورت بسیاری از اقدامات زاید و هزینه‌بر کم خواهد شد. امروز بیمه رو به ورشکستگی است و نمی‌تواند بدهی‌های بیمارستان را بدهد. کمر سیستم بهداشتی و بیمه در حال شکسته شدن است، چرا؟ چون غربی شده‌ایم.

فقط چسبیده‌ایم به طب رایج و اقدامات تشخیصی و جراحی‌های بیجا زیاده شده است. راه فرار از این حالت اصلاح سبک زندگی است. باید مراجعه مردم به سیستم پزشکی متعادل شود. بارها به مردم گفته‌ام جیب ما را با پول‌های خود پر نکنید. پول خود را ببرید و با ان غذای خوب بخورید، به یک باشگاه ورزشی بروید و ورزش کنید.

مزاج افراد ریشه در چه چیزی دارد؟ ژنتیکی است؟ یا به سبک زندگی و غذاخوردن بستگی دارد؟ آیا تشخیص مزاج همیشه 100درصد درست صورت می‌گیرد؟

بحث مزاج هم ساده است هم مشکل. چرا ساده است؟ چون برخی علائم در بعضی افراد بسیار روشن است. لذا تشخیص مزاج او ساده خواهد بود. امروزه چون زندگی‌ها به هم ریخته است، خواب‌ها به هم ریخته است، خوردنی‌ها خیلی نافرم شده است، تشخیص مزاج‌ها مشکل است. یعنی مثلا می‌بینیم کبد گرم شده است اما مفاصل و معده سرد هستند.

این باعث گیجی هم فرد هم پزشک می‌شود. لذا برای تشخیص مزاج 10 علامت داریم، حالت مو، پوست، نبض، جثه، وضعیت روحی روانی، حرکات، تکلم، دفعیات، حرارت بدن و … علامات تشخیص مزاج است. این نیست که از دور بتوان با یک نگاه قطعا مزاج فرد را تشخیص داد.

گاهی اوقات بوده است که حتی نتوانسته‌ام مزاج فرد را بطور قطعی تشخیص بدهیم و فقط حدسیاتی می‌زنیم. سپس با دادن یک سری داروها سعی می‌کنیم مزاج او را رو بیاوریم. لذا چیزی به نام نرم‌افزار تشخیص مزاج نداریم. همچنین باید بدانیم مزاج اعضای مختلف فرق می‌کند، همچنین یک مزاج مادرزادی وجود دارد. پزشک باید همه موارد را مدنظر داشته باشد.

برخی در حوزه طب سنتی ادعا می‌کنند هر بیماری را می‌توانند شفا بدهند و می‌گویند چرا برای بیماری‌هایتان عمل جراحی انجام می‌دهید، اگر به ما مراجعه می‌کردید مشکل شما را حل می‌کردیم. آیا این ادعا علمی است؟ آیا واقعا طب سنتی همه نوع بیماری را شفا می‌دهد؟

هر پزشکی این جمله از زبانش جاری شد که من هر مریضی را خوب می‌کنم، این باطل است. به چند دلیل: اول اینکه همه کاره خداست، پزشک وسیله است. در روایات از امام صادق (ع) نقل شده است که درد را خدا می‌دهد، درمان را هم خدا می‌دهد و کار طبیب تسلی دهنده دل مریض است و خداوند از طریق طبیب شفا را جاری می‌کند. این نکته اول.

اما اینکه پتانسیل طب سنتی چقدر است بحث دیگری است. شخصی مراجعه کرده بود که دچار مریضی پاپرانتزی شده بود. به شخصه درمان این فرد را بسیار سخت می‌دانستم اما در نهایت با یک سری اقدامات و بادکش‌ها و ماساژها، تاندون‌ها و عضلات طرفین زانو درمان شد و زانوها در راستای هم قرار گرفت. حتی چند مورد بهبود بیماری ام اس داشته‌ایم. لذا اگر روزی ادعا بشود طب سنتی می‌تواند همه بیماری‌ها را شفا بدهد، من تعجب نخواهم کرد.

اما اینکه شخصی ادعا کند من همه بیمارها را درمان می‌کنم، این مورد قبول نیست. در بیماران سرطانی‌ هم سعی می‌شود که سیستم ایمنی شخص بیمار تقویت شود. این امر با کار کردن بر روی مزاج صورت می‌گیرد. با این‌کار روند درمانی، طول عمر و کیفیت زندگی‌شان افزایش می‌یابد. البته در کنار این موارد شیمی درمانی و درمان طب رایج هم باید وجود داشته باشد.

در مورد سودجویی‌هایی که در زمینه طب سنتی رخ می‌دهد، چه راهکارهایی برای مقابله طراحی شده است؟

در حوزه پزشکی چون مریض مجبور است به هر چه دکتر می‌گوید تن بدهد سودجویی راحت‌تر رخ می‌دهد و در حوزه طب سنتی این مورد بیشتر وجود دارد. طرف با استناد به یک آیه قرآن که مثلا گفته است و «فیه شفا للناس»، عسل خود را با قیمت بالا می‌فروشد. لذا راه برای سودجویی باز است. اما این‌ها به آیه «کلوا واشربوا و لاتسرفوا» اشاره‌ای نمی‌کنند چرا که دیگر نمی‌توانند از آن سوء استفاده کنند.

از سوی دیگر در حوزه طب سنتی ساماندهی وجود نداشته و در سال‌های اخیر ساماندهی طب سنتی شروع شده است.

نظر شما در مورد خام‌خواری و گیاه‌خواری چیست؟

بهترین راه اعتدال است. بی‌رویه گیاه‌خواری و بی‌رویه گوشت‌خواری ضرر دارد. گوشت‌خواری بیش از حد معده را سنگین می‌کند. از سوی دیگر حدیث داریم که اگر شخصی 40 روز گذشت و گوشت نخورد، پول قرض کند و گوشت بخرد. اگر گوشت نخوریم ضعف می‌کنیم، کم‌خونی می‌گیریم. میوه‌ها و ماهی و … غذای اصلی انسان نیست. نمی‌توانید آن‌ها را بعنوان غذای مطلق استفاده کنید.

آیا مورد اوتیسم نیز داشته‌اید؟

چند مورد مریض اوتیستیک داشته‌ایم. به یاد دارم چند مورد از این موارد بعد از جلسات دوم و سوم توجه‌شان بیشتر شده است و برخی هم گفتارشان بهتر شده است.

در پایان اگر سخنی باقیست، بفرمایید.

یک موردی که اخیرا باب شده است و اتفاق بسیار خوب و خوشایندی است این است که زوج‌های جوانی مراجعه می‌کنند که می‌خواهند قبل از بارداری موارد مزاجی و پرهیزهای غذایی را رعایت کنند تا فرزندی سالم به دنیا بیاروند. توصیه‌های خوبی هم به آن‌ها می‌کنیم که مفید واقع می‌شود. امیدوارم مراجعه این زوج‌ها بیشتر و بیشتر شود.